Faktyczne rozpoczęcie budowy portu w Gdyni wyprzedziło o ponad rok oficjalną ustawę w tej sprawie, którą Sejm uchwalił 23 września 1922 r. „Pierwszą łopatę” wbito jednak 29 maja 1921 r., otwierając w ten sposób historię największego projektu gospodarczego niepodległej Polski.
Traktat wersalski zagwarantował co prawda Polsce dostęp do morza, jednak ze względu na sprzeciw Wielkiej Brytanii, mocarstwa sprzymierzone nie wyraziły zgody na włączenie Gdańska do Rzeczpospolitej. Jako ośrodek historycznie związany niegdyś z Polską i leżący w ujściu Wisły, Gdańsk stanowił naturalny punkt morskiej wymiany handlowej dla rodzącego się państwa. Rozumiejąc ten problem, mocarstwa zdecydowały się nie włączać miasta w granice Niemiec, ale utworzyć samodzielne Wolne Miasto Gdańsk, związane unią celną z Polską. Mimo tego, współpraca gospodarcza z tym ośrodkiem, ze względu na dominację w jego władzach przedstawicieli środowisk niesprzyjających II RP, od samego początku nie układała się pomyślnie. Z tej przyczyny, władze polskie niemal nazajutrz po względnym ustabilizowaniu sytuacji na granicach, podjęły się budowy nowego portu na polskim wybrzeżu, który mógłby przejąć na siebie ciężar morskich kontaktów gospodarczych nowego państwa ze światem. Padło na Gdynię − znajdującą się nieopodal Gdańska niewielką osadę rybacką. W 1921 r. rozpoczęły się pierwsze prace, a we wrześniu kolejnego roku władze podjęły oficjalną decyzję o rozpoczęciu budowy miasta i portu. Już w 1923 r. pierwsze statki zaczęły zawijać do portu tymczasowego, a trzy lata później Gdynia, licząca już 12 tys. mieszkańców, uzyskała prawa miejskie.
W latach trzydziestych Gdynia była już, pod względem przeładunkowym, największym portem nad Bałtykiem, a zarazem najnowocześniejszym w całej Europie. Samo miasto zaś stało się niezwykle nowoczesnym i tętniącym życiem ośrodkiem, które wypełniły domy i gmachy użyteczności publicznej wybudowane w stylu modernistycznym. Mimo licznych kontrowersji i szeregu afer korupcyjnych z udziałem przedstawicieli elity sanacyjnej, nie podlega dzisiaj dyskusji, że budowa portu w Gdyni stanowiła największe osiągnięcie gospodarcze II Rzeczypospolitej.
Szerzej na temat niezwykłej architektury modernistycznej Gdyni można przeczytać na stronie Gdyńskiego Szlaku Modernizmu.
