Jak wspierać działania szkół i placówek w obszarze promocji i ochrony zdrowia psychicznego? Jak i jakie działania podejmować, by tworzyć w szkole klimat sprzyjający zdrowiu psychicznemu uczniów? Jak dbać o dobrostan dzieci i młodzieży? Te ważne kwestie omawiali uczestnicy I Ogólnopolskiej Konferencji „Promocja i ochrona zdrowia psychicznego w szkole i placówce edukacyjnej”, która odbyła się 22 maja 2019 r. w auli Ośrodka Rozwoju Edukacji.
W konferencji zorganizowanej przez Wydział Wychowania i Profilaktyki (WWP) wzięli udział specjaliści z poradni psychologiczno-pedagogicznych i placówek doskonalenia nauczycieli, pedagodzy, psycholodzy, nauczyciele, przedstawiciele kuratoriów oświaty. Spotkanie dostarczyło wiedzy, wskazało dobre praktyki i kluczowe obszary działań dla uczniów, nauczycieli i rodziców oraz zainicjowało dyskusję o budowaniu środowiska szkolnego sprzyjającego zdrowiu psychicznemu.
W wydarzeniu uczestniczyli goście:
- Joanna Wilewska – Dyrektor Departamentu Kształcenia Integracyjnego i Wychowania Ministerstwa Edukacji Narodowej (DWKI MEN),
- Teresa Szopińska-Grodzka – główny specjalista DWKI MEN,
- Krzysztof Olkowicz – przedstawiciel Rzecznika Praw Obywatelskich pełniący obowiązki Głównego Koordynatora do spraw Ochrony Zdrowia Psychicznego,
- Piotr Jabłoński – Dyrektor Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii,
- Jolanta Terlikowska – Kierownik działu ds. rodziny i młodzieży Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,
- dr hab. n. med. Anna Oblacińska – Kierownik Zakładu Zdrowia Dzieci i Młodzieży z Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie,
- Roberto Romański – przedstawiciel „Remedium”.
Konferencję otworzyła Marzenna Habib – Wicedyrektor Ośrodka Rozwoju Edukacji. W części wstępnej wystąpiła również Joanna Wilewska, która przedstawiła działania i plany Ministerstwa Edukacji Narodowej realizowane w trosce o zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży.
W tematykę spotkania wprowadziła uczestników dr Barbara Wolny, wskazując rolę promocji i ochrony zdrowia psychicznego w profilaktyce zaburzeń psychicznych. Podkreśliła holistyczne podejście do zdrowia w jego czterech aspektach: psychicznym, fizycznym, społecznym i duchowym. Następnie dr hab. Joanna Mazur z Instytutu Matki i Dziecka zaprezentowała diagnozę „Zdrowie psychiczne młodzieży szkolnej na tle wyników badań HBSC”, a dr Lidia Zabłocka-Żytka z Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej zastanawiała się, dlaczego warto zajmować się w szkole promocją zdrowia psychicznego. Wspólnym mianownikiem tych prezentacji było – wydawać by się mogło – oczywiste stwierdzenie, że klimat szkoły ma dominujące znaczenie dla samopoczucia uczniów. Szkoła, w której dzieci i młodzież spędzają większość swojego czasu, może wpływać zarówno ochronnie, jak i zagrażająco na kształtowanie i utrzymywanie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży.
Kolejni prelegenci przypomnieli o kluczowej roli nauczyciela w tworzeniu klimatu klasy, sprzyjającego zachowaniu zdrowia psychicznego. Jak przekonywał dr Jakub Kołodziejczyk z Uniwersytetu Jagiellońskiego, sposobem na budowanie dobrej relacji między nauczycielem a uczniami i ochronę młodych ludzi przed problemami związanymi z szeroko rozumianym zdrowiem psychicznym jest kierowanie klasą koncentrujące się na strategiach proaktywnych. Z kolei Joanna Berendt stwierdziła, że nauczyciel, który w swojej codziennej pracy pomaga dzieciom i młodzieży radzić sobie z konfliktami i przepracowywać silne emocje, potrzebuje konkretnych kompetencji, w tym empatii dla innych i siebie czy znajomości sposobów dbania o swoje zasoby osobiste.
Pierwszą część konferencji zakończyła dyskusja prelegentów „Pozytywna szkoła, jak tworzyć szkołę sprzyjającą zdrowiu psychicznemu?” poprowadzona przez Joannę Kuleszę z Wydziału Wychowania i Profilaktyki ORE. Paneliści zastanawiali się, jakie powinno być miejsce, zapewniające dobrostan wszystkim członkom szkolnej społeczności. Podczas dyskusji stwierdzono m.in., że:
- na bezpieczeństwo wpływa przejrzysta dla wszystkich kultura organizacyjna szkoły oraz klimat społeczny;
- tylko czujący się dobrze nauczyciele i uczniowie są gotowi dawać wsparcie i służyć pomocą innym członkom środowiska szkolnego;
- budowanie dobrych relacji zależy od naszych kompetencji, ale też umiejętności proszenia o pomoc i wsparcie;
- dyrektor szkoły jako lider społeczności jest odpowiedzialny za kreowanie ważnych do przekazania wartości;
- nauczyciel musi pozostawać w dialogu i gotowości do podejmowania trudnych kwestii w rozmowie z uczniem;
- w pracy z uczniami istotne jest planowanie działań i rozsądne inwestowanie czasu.
Druga część konferencji poświęcona była prezentacji dobrych praktyk, które akcentują dbałość o zdrowie, w tym psychiczne. Działania Specjalistycznej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej dla Dzieci i Młodzieży z Zaburzeniami Emocjonalnymi w Białymstoku na rzecz środowiska szkolnego zaprezentowała Greta Hapunik. Przedstawiła inspirujące pomysły na różnorodne krótko- i długoterminowe formy wsparcia, a także zajęcia wspierające dla nauczycieli.
Doświadczenia z realizacji autorskiego programu „DOBRZE BYĆ (Z) SOBĄ” w Szkole Podstawowej w Radowie Małym zaprezentowała dyrektor Ewa Radanowicz. Autorom programu przyświecała idea redukcji napięć, budowania siły spokoju, koncentracji i optymizmu poznawczego. Szczególnie interesujące były doświadczenia nauczycieli z wprowadzania do codziennej pracy elementów mindfulness, circletackles oraz zajęć z uważności, relaksacji czy też aktywnej przerwy.
Doświadczeniami Szkoły Promującej Zdrowie i sposobami dbania o zdrowie psychiczne podzieliła się Jolanta Saczuk, Dyrektor Szkoły Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi nr 275 im. Artura Oppmana w Warszawie. Szkoła Promująca Zdrowie to szkoła, która tworzy warunki sprzyjające dobremu samopoczuciu uczniów, nauczycieli, rodziców oraz podejmowaniu przez nich działań na rzecz szeroko rozumianego zdrowia.
O towarzyszeniu w codzienności szkolnej mówiła Jolanta Zawór z Wydziału Wychowania i Profilaktyki ORE. W obecnym kryzysie edukacji nauczyciele mogą na nowo odnaleźć swoją rolę poprzez zmierzenie się z tym, czego uczą swoją postawą, podejściem do innych ludzi i sposobem komunikacji. Pomocne okazują się działania zawarte w programie wychowawczo-profilaktycznym oraz projekty edukacyjne.
Julia Godorowska w dwóch wystąpieniach podzieliła się pomysłami realizowanymi przez Centrum Edukacji Obywatelskiej. Opowiadała o angażowaniu uczniów w działania w odpowiedzi na aktualne potrzeby środowiska lokalnego czy globalnego oraz przedstawiła sposoby wykorzystania metod oceniania kształtującego do współpracy szkoły z rodzicami na rzecz aktywności obywatelskiej ich dzieci.
Dorota Macander omówiła propozycje form doskonalenia organizowanych przez ORE – bazujące na psychologii pozytywnej i będące wsparciem dla pracowników oświaty w zdobywaniu kompetencji w obszarze promocji i ochrony zdrowia. Podsumowując konferencję, Kierownik WWP zwróciła uwagę na wspólne stanowisko, jakie zajmowali prelegenci, podkreślając różne aspekty tych samych, znaczących dla zdrowia psychicznego czynników, np.:
- potrzeby dostarczania uczniom pozytywnych doświadczeń, co poprawia ich samoocenę i poczucie własnej wartości;
- roli rozpoznawania uczuć: radości, wdzięczności, optymizmu, które jest równie ważne
dla zdrowia psychicznego, jak uczenie radzenia sobie z przykrymi emocjami i stresem; - dbałości o zdrowie psychiczne nauczycieli.
Zapraszamy do obejrzenia fotorelacji z konferencji.
Opracowanie:
Joanna Kulesza – Wydział Wychowania i Profilaktyki ORE
Zdjęcia: Ośrodek Rozwoju Edukacji, muzyka podczas konferencji: „Odgłosy natury – Ptaki. Las”, Grzegorz Dondziłło, studio nagrań Maxx-studio
