Zarządzanie oświatą PO KL
Zarządzanie oświatą ORE – Materiały do pobrania
Zarządzanie oświatą UW – Materiały do pobrania
Publikacje dla samorządowców
regionalnym i lokalnym I i II etap”
Kształcenie specjalne, jako integralna część systemu oświaty może być realizowane w każdej szkole i placówce funkcjonującej w tym systemie. Zmiany w podejściu do organizacji tego kształcenia wskazują jego ewaluowanie w stronę modelu włączającego. W tym kierunku zmierzają także kolejne zmiany w prawie oświatowym i finansowym. Przepisy dotyczące organizacji kształcenia specjalnego wskazują, że niezależnie od formy kształcenia (szkoła specjalna, szkoła/klasa integracyjna, szkoła ogólnodostępna) wybranej przez rodzica, dziecko ma prawo do wsparcia w takim samym zakresie.
Rosnąca liczba uczniów niepełnosprawnych i związany z tym proces dostosowywania szkół do potrzeb tych uczniów napotyka na wiele rozmaitych barier. Szkoły ogólnodostępne, które zgodnie przyjętą Konwencją ONZ mają być głównym miejscem edukacji włączającej, są w różnym stopniu przygotowane do pracy z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Powody są różne, z jednej strony to wciąż niewystarczające rozwiązania prawne, finansowe i organizacyjne, a z drugiej nie mniej ważne bariery mentalne po stronie dyrektorów szkół/przedszkoli i nauczycieli oraz zwykła niewiedza i nieznajomość możliwości, jakie daje system oświaty już dzisiaj. Nierzadko to także, prowadzona przez JST, polityka oszczędzania.
Publikacja „Organizacja kształcenia specjalnego – zadania JST. Poradnik dla samorządowców wspierający budowanie systemowych rozwiązań dla kształcenia specjalnego w JST.” dedykowana jest wszystkim, którzy wykonując zadania służbowe przyczyniają się do tworzenia świata przyjaznego dzieciom niepełnosprawnym. Jest propozycją budowania systemowego podejścia do organizacji kształcenia specjalnego, ukierunkowanego na przygotowanie wszystkich szkół i przedszkoli do przyjęcia uczniów zakwalifikowanych do kształcenia specjalnego i zapewnienie w nich jednolitej oferty wspierającej kształcenie ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
Publikacja omawia;
- Modele organizacji kształcenia specjalnego w JST,
- Zadania szkoły/przedszkola w zakresie organizacji kształcenia specjalnego
- Rolę i zadania organu prowadzącego w zapewnieniu kształcenia specjalnego.
- Organizację kształcenia specjalnego w kontekście wprowadzonego art. 32 ustawy okołobudżetowej
- Propozycję organizacji kształcenia specjalnego po zmianach w prawie oświatowym i finansowym.
- Planowanie środków na kształcenie specjalne realizowane w szkołach i przedszkolach ogólnodostępnych i integracyjnych w roku 2016
- Ewidencjonowanie wydatków przeznaczonych na kształcenie specjalne w 2015 r.
Broszura została przygotowana w ramach projektu „Doskonalenie strategii zarządzania oświatą na poziomie regionalnym i lokalnym II etap”.
Publikacja: Vademecum skutecznej profilaktyki problemów młodzieży. Przewodnik dla samorządowców i praktyków oparty na wynikach badań naukowych. pod red. dr Szymona Grzelaka, Warszawa, 2015
Jak wspierać młodych ludzi w przygotowaniach do podróży życia? Jak wzmocnić ich odporność na złe wpływy? Jak skutecznie zapobiegać zachowaniom ryzykownym i problemom wśród młodzieży? – to pytania, na które autorzy publikacji „Vademecum skutecznej profilaktyki problemów młodzieży. Przewodnik dla samorządowców i praktyków oparty na wynikach badań naukowych ” poszukują odpowiedzi. Odpowiedzią jest siedem dźwigni skutecznej profilaktyki. Myślenie według zasady dźwigni polega na poszukiwaniu punktu oparcia umożliwiającego uzyskanie bardzo dużych efektów pomimo użycia ograniczonych sił i zasobów. „Siedem dźwigni skutecznej profilaktyki” to siedem punktów oparcia, siedem aspektów rzeczywistości, od których w największym stopniu zależy efektywność działania w wychowaniu i profilaktyce młodzieży.
Podjęta w publikacji problematyka profilaktyki zachowań ryzykownych stanowi ważny element toczącego się współcześnie dyskursu nad jakością i efektywnością działań profilaktycznych. Ważność tego opracowania ma dwojaki wymiar. Z jednej strony stanowi istotny merytoryczny wkład w powyżej wspomnianą dyskusję, z drugiej dostarcza cennego materiału do analiz trendów występujących w zachowaniach dysfunkcjonalnych młodzieży. Dotychczas tak sprofilowanego opracowania na temat profilaktyki w Polsce nie było. Jego niewątpliwym atutem są propozycje działań profilaktycznych opartych na diagnozie i myśleniu systemowym. Publikacja wpisuje się w nurt profilaktyki opartej na akcentowaniu wczesnej interwencji i czynnikach chroniących jako predyktorach skuteczności działań profilaktycznych ( z recenzji publikacji).
Fundamentem leżącym u podstaw Vademecum są wieloletnie doświadczenia badawcze i praktyczne zespołu autorów, na co dzień pracujących z młodzieżą, rodzicami, nauczycielami i samorządowcami, szukających sposobów na zwiększenie skuteczności działań profilaktycznych w pracy z młodzieżą. Prowadzących szeroko zakrojone badania nad młodzieżą, tworzących programy profilaktyczne, a następnie wdrażających je w bezpośredniej współpracy ze szkołami i samorządem terytorialnym we wszystkich regionach Polski.
Niezwykle wartościowym wkładem publikacji jest propagowanie całościowego myślenia o człowieku. Co w konsekwencji pozwala dostrzegać zachowania dzieci i młodzieży w kontekście prawidłowości rozwojowych i celów ich życia. Taka perspektywa pozwala dostrzec wielką rolę wychowania jako czynnika wspomagającego rozwój i chroniącego przed dysfunkcją. W całościowość podejścia autorów wpisuje się też uwzględnianie wszystkich sfer rozwoju dzieci i młodzieży, a nie tylko tych które sprawiają problem specjalistom ( z recenzji publikacji)
Publikacja została opracowana w ramach projektu „Doskonalenie strategii zarządzania oświatą na poziomie regionalnym i lokalnym II etap
Dotacje oświatowe to obok subwencji oświatowej jeden z instrumen-tów finasowania oświaty w Polsce. Szczególny charakter dotacji wynika z jej istotnych cech tj. celowość, bezzwrotność, nieodpłatność oraz realizacja zadania publicznego jakim jest edukacja. W związku z pojawiającymi się w pracy JST trudnościami związanymi ze stosowaniem przepisów dotyczących dotacji oświatowych, przygotowaliśmy dla samorządowców i innych niż JST organów prowadzących szkoły i placówki, publikację o charakterze porządkującym i wyjaśniającym wątpliwości interpretacyjne.
Publikacja w sposób całościowy omawia zagadnienie dotacji oświatowych; począwszy od miejsca tej instytucji w systemie finansów publicznych a kończąc na praktycznych wskazówkach jak ujmować je w uchwale budżetowej oraz sprawozdawczości. Znajdziemy w niej rozdziały m.in. dotyczące;
- zasad obliczania wysokości dotacji oświatowych,
- zasad wykorzystywania i rozliczania dotacji udzielonych przez jednostki samorządu terytorialnego na zadania oświatowe,
- trybu, zakresu i procedury przeprowadzania kontroli wykorzystania dotacji udzielonych przez JST innym podmiotom na realizację zadań oświatowych itd.
Do napisania tej publikacji zaprosiliśmy przedstawicieli świata nauki, pracowników regionalnych izb obrachunkowych oraz samorządowych kolegiów odwoławczych. Nie ulega wątpliwości, że są oni prawdziwymi ekspertami w zakresie udzielania, rozliczania i kontrolowania dotacji. Publikacja bazuje na ich doświadczeniach zawodowych, dzięki czemu koncentruje się na zagadnieniach najbardziej problematycznych z punktu widzenia interpretacji przepisów prawa.
Mamy nadzieję, że publikacja pozwoli wyeliminować nieprawidłowości w procesie udzielania, rozliczania i kontrolowania dotacji oświatowych przez JST
Publikacja została przygotowana w ramach projektu „Doskonalenie strategii zarządzania oświatą na poziomie regionalnym i lokalnym II etap”.
Dotacje oświatowe. Problemy i wyzwania. Poradnik dla jednostek samorządu terytorialnegoPrzekazujemy w Państwa ręce opracowanie pod tytułem Zarządzać czy administrować oświatą? Zarządzanie oświatą w oparciu o dane i ich analizy cz. 1 przygotowaną w ramach projektu przez zespół ekspertów i samorządowców.
Proces zarządzania oświatą w jednostce samorządu terytorialnego (JST) jest jednym z najważniejszych komponentów zarządzania środkami publicznymi. Zarządzając oświatą, zarządzamy największą częścią budżetu JST, a usługi edukacyjne dotyczą praktycznie wszystkich mieszkańców danej gminy czy powiatu. Realizowane sprawnie stają się znakomitą inwestycją w kapitał ludzki. Od dobrze realizowanej usługi edukacyjnej w dużym stopniu zależy pomyślność życiowa korzystających z niej osób. Dotyczą one także największej grupy pracowniczej w JST, jaką są nauczyciele. Działania w tym obszarze mają ponadto znaczenie polityczne, gdyż nierzadko determinują decyzje wyborcze w JST.
Oświata jest bardzo złożonym systemem, prezentowana publikacja koncentruje się jedynie na wybranym jej obszarze, na czynnikach mających istotny wpływ na jakość czynności zarządczych. Podobnie jak w każdym działaniu zarządczym, tak i w zarządzaniu oświatą ważną rolę odgrywa podejmowanie decyzji w oparciu o rzetelną analizę wiarygodnych danych i informacji. Właśnie taka analiza umożliwia decydentom dokonywanie trafnych wyborów, jest potrzebna w diagnozach realizowanych w czasie zarządzania strategicznego, zarówno przy formułowaniu celów strategicznych, jak i przy ich bieżącej ewaluacji. Analiza danych ma także niebagatelne znaczenie w procesie formułowania prognoz dotyczących przyszłych zjawisk społecznych i ekonomicznych. Staje się ona ponadto elementem polityki informacyjnej wyjaśniającej przyczyny decyzji i działań podejmowanych w edukacji.
Z jednej strony oczywiste jest, że zarządzanie bez analizy danych i informacji jest niepewne, intuicyjne i niepełne. Z drugiej strony praktyka pokazuje, że z jakością analiz bywa różnie. Wymagają one często doświadczenia, wiedzy, dostępu do danych oraz informacji, trafnych hipotez, celnych pytań, mądrości i roztropności. Potrzeba także jeszcze jednej rzeczy: przekonania, że przeprowadzenie badań i analiz ma sens. Jednak im bardziej systemowo myślimy o oświacie, tym bardziej oczywistym zdaje się być fakt, że dane i zakodowane w nich informacje są w zarządzaniu niezmiernie istotne.
Zachęcamy Państwa do lektury artykułów w praktyczny sposób wyjaśniających znaczenie danych i informacji w zarządzaniu oświatą oraz do zapoznania się z opisem aplikacji pozwalającej analizować bardzo ważne dla oświaty dane demograficzne. Proponowane w publikacji teksty podejmują ważne wątki, które zdaniem autorów należy pogłębiać, jeśli myśli się o dobrym zarządzaniu oświatą. Spoiwem tych jakże różnorodnych artykułów jest przekonanie ich autorów, że oświatą nie można zarządzać tylko doraźnie – reagując na bieżąco, z dnia na dzień czy z roku na rok, na pojawiające się problemy, albo podejmując rutynowe działania. Oświatą należy zarządzać zgodnie z przemyślaną wizją, która znajduje swoje odzwierciedlenie w przyjętej strategii. Kiedy spojrzymy na problem z takiego punktu widzenia, wszystkie podjęte w tej publikacji tematy, porady i propozycje zyskają na czytelności.
Mamy nadzieję, że proponowana publikacja pobudzi do refleksji i ożywi dyskusję na temat jakości analizy danych i informacji oświatowych oraz wartości, jakie mogą wynikać z tych analiz. Jesteśmy przekonani, że lektura publikacji uświadomi Państwu potrzebę systemowego podejścia do oświaty. Przekona, że roztropna analiza danych oraz wynikających z nich informacji, jak również umiejętność trafnego zadawania pytań mogą mieć istotne znaczenie dla profesjonalnego zarządzania, także zarządzania oświatą, szczególnie wówczas, gdy wynikają z przyjętej wizji edukacji oraz systemowej strategii jej realizacji. Zapraszamy do lektury!
Publikacja: Zarządzać czy administrować oświatą? Zarządzanie oświatą w oparciu o dane i ich analizy.
Samorządy borykają się z problemem zbilansowania dochodów i wydatków. Gdzie szukać oszczędności? Jak racjonalizować wydatki? Przyglądając się budżetom jednostek samorządu terytorialnego, widzimy, że ich największą częścią są wydatki na oświatę. Jest to również jedno
z najważniejszych zadań samorządu. Ponoszone wydatki są w znacznej mierze zdeterminowane przepisami prawa, są jednak działania zależne od realizowanej polityki oświatowej JST.
Skarbnik, który jest kreatorem budżetu w JST i członkiem wyższego kierownictwa urzędu powinien być zaangażowany w strategiczne zarządzanie oświatą (to największa część wydatków budżetu JST) a nawet brać udział w pracach nad strategią oświatową. Powinien mieć wpływ na wyznaczane cele i sposób ich finansowania, winien dostrzegać wpływ działań racjonalizujących wydatki na oświatę, na jakość usług oświatowych.
Prezentowana publikacja adresowana jest do skarbników a jej celem jest przybliżenie, w dużym skrócie, najistotniejszych zagadnień z zakresu organizacji oświaty i jej wpływu na samorządowe finanse.
Czy w oświacie możemy szukać oszczędności, racjonalizować wydatki? Z pewnością tak, ale jak to robić, aby nie zaszkodzić jakości nauczania oraz nie pogorszyć warunków bezpieczeństwa i nauki uczniów? Warto, aby każdy skarbnik przyjrzał się i przeanalizował kilka aspektów samorządowej rzeczywistości, tj.
- rola strategii rozwoju oświaty w JST i jej wpływ na finansowanie oświaty,
- sposoby naliczania subwencji oświatowej oraz działania, które może podejmować samorząd, aby wpłynąć na wysokość subwencji,
- organizacja systemu oświaty w JST, problemy związane z siecią szkolną i decyzjami zawartymi w arkuszu organizacyjnym a kosztami funkcjonowania oświaty.
- elementy mające wpływ na optymalizację płac nauczycielskich,
- modele obsługi finansowo-księgowej jednostek oświatowych w JST.
Zachęcając do lektury publikacji, mamy nadzieję, że będzie ona pomocna w podejmowaniu trudnych decyzji związanych z zarządzaniem oświatą, w tym budowaniem budżetu JST. Mamy również nadzieję, że pozwoli ona przekonać wielu, że oświatą warto zarządzać planując akceptowane zadania, cele i konsekwentnie je wdrażać budując coraz to lepszą usługę edukacyjną dla mieszkańców danej JST.
Publikacja: Zarządzać czy administrować oświatą? Co skarbnik powinien wiedzieć o oświacie?Włączanie uczniów z niepełnosprawnością do szkolnej społeczności jest procesem, który nie odbywa się przez sam fakt przebywania takiego dziecka w szkole czy przedszkolu. Proces ten wymaga zaangażowania się wielu podmiotów – organu prowadzącego, dyrektora, nauczycieli, poradni psychologiczno-pedagogicznej, rodziców i innych lokalnych instytucji – w zapewnieniu dzieciom z niepełnosprawnością odpowiednich warunków kształcenia i form wsparcia.
Wiele dziś mówi się o prawach osób niepełnosprawnych, o przepisach oświatowych, które umożliwiają dzieciom niepełnosprawnym naukę w różnych typach szkół, również w szkole ogólnodostępnej. Ważne, by te przepisy nie przesłoniły dziecka – jego realnych potrzeb. By dziecko było traktowane podmiotowo. By nie patrzeć na dziecko jak na opis przypadku w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego, ale na człowieka, który ma prawo do rozwoju, a my, dorośli – nauczyciele, dyrektorzy, organy prowadząc szkołę, instytucje odpowiedzialne za edukację – powinniśmy starać się stworzyć mu do tego odpowiednie warunki. Dziecko z niepełnosprawnością wymaga wsparcia i przemyślanego planu działania. Planu, który przygotuje je do życia w społeczeństwie. Planu, który nie będzie koncentrował się tylko na jego ograniczeniach, ale dostrzeże przede wszystkim mocne strony dziecka i na nich będzie budował jego przyszłość.
Prezentowany poradnik przygotowany został z myślą o podmiotach prowadzących przedszkola i szkoły, a także dyrektorach przedszkoli i szkół ogólnodostępnych, nauczycielach i specjalistach pracujących w tych placówkach. Opiera się na obowiązujących regulacjach prawnych i porusza ważne obszary dotyczące edukacji włączającej i organizacji kształcenia uczniów z niepełnosprawnością. Szeroki zakres tematyczny poradnika ujęty został w pięciu częściach, z których każda poświęcona jest odrębnej grupie problemów:
- Dlaczego edukacja włączająca?
- Rola i zadania organów prowadzących przedszkole/szkołę
- Organizacja kształcenia specjalnego w przedszkolu/szkole ogólnodostępnej
- Lokalne koalicje na rzecz dziecka z niepełnosprawnością
- Finansowanie kształcenia uczniów z niepełnosprawnością
Mamy nadzieję, że poradnik „Dziecko z niepełnosprawnością w przedszkolu i szkole ogólnodostępnej – wyzwanie dla JST” pomoże organom prowadzącym oraz dyrektorom szkół realizować zadania wynikające z zobowiązań i tak organizować pracę, by jak najlepiej zabezpieczać potrzeby dzieci z niepełnosprawnością.
Poradnik został przygotowany przez pracowników Fundacji „ Promyk Słońca” w ramach projektu systemowego „Doskonalenie strategii zarządzania oświatą na poziomie regionalnym i lokalnym
II etap.”
Publikacja: Dziecko z niepełnosprawnością w przedszkolu i szkole ogólnodostępnej – wyzwanie dla JST
Zapewnienie mieszkańcom gmin dobrej jakości edukacji jest zadaniem szczególnie odpowiedzialnym, a w obecnych warunkach również – z wielu powodów – niełatwym. W takich też gminach najczęściej pracują małe szkoły, które są przedmiotem wielu dyskusji i opinii formułowanych często wyłącznie na podstawie doświadczeń konkretnego samorządu.
Samorządy stają niejednokrotnie przed trudnymi decyzjami o zmianach w sieci szkolnej, o przeznaczeniu mienia szkolnego bądź zmianach w organizacji oświaty na terenie swojej gminy. Decyzje takie podejmowane są nie tylko w sytuacji dużej presji wywieranej przez społeczność lokalną, ale i w trudnych warunkach budżetowych. Szczególnie bolesne są konsekwencje decyzji o likwidacji szkół na wsi, gdzie społeczność lokalna traci często ostatnie miejsce spotkań, rozrywki i przede wszystkim edukacji. W mieście likwidacja szkoły nie jest tak dotkliwa, bo kolejna szkoła znajduje się w stosunkowo niewielkiej odległości, a ofertę kulturalną dla mieszkańców przygotowuje wiele innych instytucji.
- decyzji przekazujących małe szkoły nowym organom prowadzącym lub pomocy podmiotom niepublicznym w założeniu szkoły w miejsce zlikwidowanej przez samorząd placówki;
- włączenia mieszkańców w podejmowanie decyzji dotyczących gminnej oświaty i zwiększania ich współodpowiedzialności za nią;
- prowadzenia przez małe wiejskie szkoły innowacyjnych działań, podnoszących jakość ich pracy i odpowiadających na lokalne potrzeby;
- traktowania wiejskich szkół jako miejsc edukacji przez całe życie.
Członkowie zespołu autorskiego poradnika opierali się na różnorodnych doświadczeniach: długoletniej pracy w samorządzie terytorialnym, pracy z wiejskimi społecznościami i lokalnymi organizacjami pozarządowymi, wspieraniu rozmaitych szkół, ich nauczycieli i dyrektorów. Pomimo skoncentrowania się na sytuacji szkół wiejskich, także samorządowy z miasteczek i miast mogą w niej znaleźć wiele inspiracji do wdrożenia rozwiązań dostosowanych do ich lokalnych potrzeb i możliwości. (ze wstępu do publikacji)
Oświata funkcjonuje dziś w rzeczywistości społecznej, która nieustannie się zmienia. Wielkim wyzwaniem dla samorządów jest więc umiejętność sprawnego zarządzania nią w dobie niepewności i coraz trudniejszych warunków demograficzno-ekonomicznych. Dynamika tych przemian stawia przed lokalnymi władzami wciąż nowe problemy do rozwiązania oraz sprawia, że raz przyjęte sposoby radzenia sobie z nimi należy wciąż aktualizować.
Aby tak się stało, jednostki samorządu terytorialnego realizujące zadania z zakresu edukacji, powinny podążać za dokonującymi się zmianami, poszukiwać nowych rozwiązań, modyfikować dotychczasowe sposoby działania, usprawniać i doskonalić metody zarządzania oświatą. Tworzenie nowoczesnej edukacji na poziomie gmin i powiatów oznacza bowiem uruchamianie we wszystkich sferach jej funkcjonowania procesu ciągłych udoskonaleń i innowacji. Polegają one przede wszystkim na tworzeniu takich nowych praktyk, których wdrożenie generuje rzeczywistą i wartościową zmianę, stającą się usprawnieniem dotychczasowych działań.
Tak rozumiana innowacyjność to wychodzenie naprzeciw potrzebom i oczekiwaniom zmieniającego się otoczenia, tak rozumiana innowacyjność to poszukiwanie ciągle nowych rozwiązań dla wyzwań, z którymi się nieustannie spotykamy.
Poradnik „Na wyzwania – rozwiązania. Dobre praktyki samorządowe w zakresie zarządzania oświatą”, prezentuje prace przesłane przez samorządy na konkurs „Na wyzwania – rozwiązania”. Jego celem jest upowszechnienie i promocja innowacyjnych rozwiązań w zakresie lokalnych polityk oświatowych. Zawiera samorządowe przykłady oswajania wyzwań w obszarze oświaty. Poradnik, ma inspirować do mądrego korzystania ze sprawdzonych wzorców działania i ich efektywnego adaptowania na potrzeby konkretnych gmin i powiatów, a także do własnych poszukiwań innowacyjnych rozwiązań ( ze wstępu do publikacji)
Celem badania było zrekonstruowanie procesów partycypacji zachodzących w wybranych (10 JST) społecznościach lokalnych; opis form partycypacji, wskazanie obszarów polityki edukacyjnej, których dotyczy uczestnictwo oraz rodzaje i style przywództwa występujące w procesach dotyczących lokalnej edukacji, w które angażują się i są angażowani obywatele. Obok przykładów współdziałania władz samorządowych z mieszkańcami, które należy uznać za pozytywne przejawy partycypacji – w raporcie opisane zostały przypadki deficytów w badanym obszarze i problemy w realizacji procesów włączania.
Raport: Partycypacja a lokalna polityka oświatowa - raport z badań terenowych
Jednym z zadań realizowanych przez organy prowadzące jest zapewnienie opieki i bezpieczeństwa dzieci w czasie pobytu w szkole. Dlatego też, szczególnym miejscem w szkole, powinna stać się świetlica szkolna, która pełni istotną rolę w realizacji zadań opiekuńczo-wychowawczych szkoły.
Wersja elektroniczna dostępna jest w materiałach do pobrania
Wersja elektroniczna publikacji w materiałach do pobrania.
Zachęcamy do zapoznania się z publikacjami Biblioteczki Oświaty Samorządowej przygotowanymi w ramach projektu systemowego „Doskonalenie strategii zarządzania oświatą na poziomie regionalnym i lokalnym”. Biblioteczka to pierwsza tego typu inicjatywa wydawnicza ujmująca w siedmiu tomach całość zagadnień związanych z prowadzeniem szkół i placówek oświatowych przez jednostki samorządu terytorialnego w Polsce.Biblioteczka ma za zadanie ułatwić samorządom rozpoznanie problemów oświaty oraz zachęcić pracowników odpowiedzialnych za tę dziedzinę do strategicznego myślenia o prowadzonych szkołach i placówkach.Rozdziały kolejnych tomów Biblioteczki ujmują zagadnienia w dwojaki sposób. Z jednej strony, opierając się na badaniach terenowych i ankietowych oraz licznych dyskusjach z samorządowcami, identyfikują problemy i dylematy stojące obecnie przed organami prowadzącymi, dokumentują przyjęte przez samorządy rozwiązania zarządcze. Z drugiej strony zaś, proponują wiele cennych wskazówek w zakresie zarządzania lokalnymi systemami oświaty, prezentują nowe modele i rozwiązania oraz przykłady dobrych praktyk.
Mamy nadzieję, że Biblioteczka Oświaty Samorządowej będzie stanowić wartościowe źródło wiedzy o zarządzaniu oświatą na szczeblu lokalnym, skłoni czytelników do namysłu i refleksji oraz zainspiruje do wdrażania nowych rozwiązań (ze Wstępu do Broszury informacyjnej).
Biblioteczka oświaty samorządowej składa się z następujących tomów:
Tom 1. STRATEGIE OŚWIATOWE
Pierwszy tom Biblioteczki przedstawia analizę obecnych samorządowych strategii oświatowych, proces ich przygotowywania, a także techniki i narzędzia, które ułatwiają samorządom strategiczne zarządzanie lokalnym system oświaty. Publikacja podpowiada jak samorząd stojąc przed wieloma wyzwaniami (m.in. niż demograficzny, upowszechnienie edukacji przedszkolnej) może wykorzystywać planowanie strategiczne jako narzędzie skutecznego zarządzania oświatą.
Wersja elektroniczna dostępna jest w materiałach do pobrania.
Tom 2. ZARZĄDZANIE OŚWIATĄ
W drugim tomie Biblioteczki zaproponowano – po raz pierwszy w Polsce – klasyfikację modeli zarządzania oświatą na poziomie lokalnym oraz przedstawiono najistotniejsze problemy z tego zakresu; relacje dyrektora szkoły z organem prowadzącym, monitorowanie pracy szkół, kontrola zarządcza w oświacie. Obok analiz ilościowych i studiów przypadku publikacja zawiera także liczne przykłady efektywnych narzędzi wspomagających zarządzanie.
Wersja elektroniczna dostępna jest w materiałach do pobrania.
Tom 3. – FINANSOWANIE OŚWIATY
Wersja elektroniczna dostępna jest w materiałach do pobrania.
Tom 4. – EDUKACJA PRZEDSZKOLNA
W tomie 4. szczegółowo omówiona została polityka gmin w zakresie upowszechniania edukacji przedszkolnej. Autorzy na podstawie przeprowadzonych badań scharakteryzowali; zróżnicowany poziom uczestnictwa w edukacji przedszkolnej (miasto/wieś, przedszkola publiczne/niepubliczne/inne formy wychowania przedszkolnego), wydatki na przedszkola, opłaty (sposoby ustalania, wysokość), preferowane formy finansowania opieki przedszkolnej, w tym znaczenie środków unijnych, na zakończenie wskazali na bariery w upowszechnieniu edukacji przedszkolnej.
Wersja elektroniczna dostępna jest w materiałach do pobrania.
Tom 5. – INFORMACJE OŚWIATOWE
Wersja elektroniczna dostępna jest w materiałach do pobrania.
Tom 6. – WSKAŹNIKI OŚWIATOWE
W 6. tomie Biblioteczki autorzy przedstawili propozycję zestawu 24 oświatowych wskaźników odniesienia, które obejmują tematykę organizacji sieci szkół, procesu nauczania, zatrudnionej w szkołach kadry oraz problemy finansowania. Zadaniem zaprezentowanych w publikacji wskaźników jest dostarczenie wszystkim samorządom w Polsce aktualnych i porównywalnych informacji charakteryzujących lokalne systemy oświatowe. W książce szczegółowo omówiono metodologię obliczania wskaźników odniesienia oraz możliwości wykorzystania ich w praktyce.
Wersja elektroniczna dostępna jest w materiałach do pobrania.
Tom 7. – DECENTRALIZACJA OŚWIATY
Cechą szczególną polskiej oświaty jest jej daleko posunięta decentralizacja, która polega na przekazaniu znacznych kompetencji zarządczych z zakresu oświaty samorządom oraz szkołom i placówkom. Prezentowany tom Biblioteczki zawiera analizy i raporty dotyczące doświadczeń międzynarodowych oraz kształtowania się ustroju polskiej oświaty w ciągu minionego dwudziestolecia, w podziale na dwie dekady: tworzenie systemu (lata1990-1999) i stabilizacja systemu (lata2000-2010). Decentralizacja oświaty omawia ponadto kluczowe dla podnoszenia jakości oświaty relacje między dyrektorami szkół/placówek i samorządami.
Wersja elektroniczna dostępna jest w materiałach do pobrania.
i wyzwaniami oraz od zwięzłego opisu innowacyjnego programu lub projektu. Następnie podany został bardziej szczegółowy opis jak te programy i projekty zostały wdrożone, jakie były ich sukcesy i porażki, a na koniec, jakie wnioski z tych doświadczeń mogą wysnuć dla siebie inne samorządy w Polsce pragnące wdrożyć podobne rozwiązania.
Zapraszamy do lektury.
Wersja elektroniczna publikacji jest dostępna w materiałach do pobrania.
Elektroniczna wersja publikacji w materiałach do pobrania
Broszura: Samorządy i administracja rządowa na rzecz osób niepełnosprawnych. Informator dla rodziców dotyczący uprawnień dzieci z niepełnosprawnością – autorzy: Marzena Czarnocka i Violetta Pulwarska, Warszawa, 2013r.
Zachęcamy do zapoznania się z broszurą przygotowaną w Ośrodku Rozwoju Edukacji we współpracy z Departamentem Zwiększania Szans Edukacyjnych Ministerstwa Edukacji Narodowej w ramach projektu „Doskonalenie strategii zarządzania oświatą na poziomie regionalnym i lokalnym II etap” – „Samorządy i administracja rządowa na rzecz osób niepełnosprawnych. Informator dla rodziców dotyczący uprawnień dzieci z niepełnosprawnością” autorstwa Marzeny Czarnockiej i Violetty Pulwarskiej.
Broszura: Moje dziecko idzie do przedszkola. Nowe regulacje prawne w wychowaniu przedszkolnym – autorka Iwona Konopka, Warszawa 2014r.
Moje dziecko idzie do przedszkola to broszura przygotowana z myślą o rodzicach dzieci, które wkrótce dołączą do grona przedszkolaków. Publikacja podpowiada jak można przygotować dziecko do tej nowej, ważnej dla niego roli. Zwraca uwagę na szereg zmian prawnych dotyczących upowszechnienia wychowania przedszkolnego i obniżenia wieku realizacji obowiązku szkolnego z 7 do 6 lat. Omawia szczegółowo nowe regulacje prawne, które mają na celu dostosowanie systemu opieki, kształcenia i wychowania dzieci we wczesnym okresie rozwoju do dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości oraz umożliwienie dzieciom jak najwcześniejszego dostępu do edukacji wysokiej jakości, zgodnej z ich wiekiem, możliwościami i umiejętnościami.
Rodziców zachęcamy do lektury broszury a samorządowców do wykorzystania jej do podniesienia poziomu upowszechnienia wychowania przedszkolnego w swojej jednostce samorządu terytorialnego.
Broszura została opracowana w ramach projektu „Doskonalenie strategii zarządzania oświatą na poziomie regionalnym i lokalnym II etap we współpracy z Wydziałem Rozwoju Szkół i Placówek.
Elektroniczna wersja broszury w materiałach do pobrania
Broszura: Uczniowie z różnych kultur redaktor- Bogumiła Lachowicz, Warszawa 2015r.
W dobie globalizacji, otwartych granic i przemieszczania się ludzi, a także licznej emigracji z państw zagrożonych konfliktami wojennymi – edukacja dzieci pochodzących z różnych zakątków świata, innych kultur, religii, posługujących się wieloma językami, staje się istotnym wyzwaniem dla jednostek samorządu terytorialnego, na terenie, których funkcjonują ośrodki dla cudzoziemców lub osiedlają się cudzoziemcy. Wychodząc naprzeciw pojawiającym się trudnościom, dotyczącym organizacji kształcenia dzieci cudzoziemskich, stojących zarówno przed organami prowadzącymi, jak i szkołami, oddajemy w Państwa ręce broszurę będącą kompendium wiedzy w przedmiotowym zakresie. Przygotowaliśmy ją tak, by najpełniej oddawała specyfikę pracy z dzieckiem wielojęzycznym, jako dzieckiem o specjalnych potrzebach edukacyjnych, będącym w polskim systemie edukacji, jego rodzicami oraz środowiskiem, w którym przyszło mu się odnaleźć.
Publikacja omawia;
- Zadania samorządu związane z organizacją edukacji cudzoziemców (m.in. bezpłatna nauka języka polskiego, pomoc nauczyciela, zajęcia wyrównawcze, zapewnienie transportu do szkoły, pomoc socjalna),
- Organizację edukacji cudzoziemców w polskiej szkole;
- przyjęcie ucznia przybywającego z zagranicy,
- organizacja zajęć dodatkowych,
- dostosowanie warunków przeprowadzania egzaminów ,
- zatrudnienie asystenta kulturowego lub pomocy nauczyciela,
- integracja –włączanie uczniów i ich rodziców w życie szkoły,
- przygotowanie szkoły na przyjęcie uczniów cudzoziemskich,
- samokształcenie i szkolenia nauczycieli.
- Rolę i zadania psychologa szkolnego,
- Zadania i rolę nauczycieli,
- Role i znaczenie asystenta kulturowego.
Wskazano w niej także istotność współpracy wszystkich podmiotów, specjalistów oraz przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego, w celu zwiększania szans edukacyjnych dzieci cudzoziemskich.
Publikacja adresowana jest do przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego odpowiedzialnych za kierunki działań, rozwój i prawidłowe funkcjonowanie lokalnej polityki oświatowej, ale także dyrektorów tych szkół, w których znajdują się lub w niedalekiej przyszłości znajdą się takie dzieci.
Broszura została przygotowana w ramach projektu „Doskonalenie strategii zarządzania oświatą na poziomie regionalnym i lokalnym II etap”.
Elektroniczna wersja broszury w materiałach do pobrania
Doskonalenie strategii zarządzania oświatą na poziomie regionalnym i lokalnym II etap
- opracowanie i upowszechnienie modeli planowania, zarządzania, monitorowania i finansowania szkół i placówek oraz
- podniesienie kompetencji przedstawicieli JST przez system szkoleń i
- dostarczenie fachowych publikacji, w tym zawierających przykłady dobrych praktyk.
- szkolenia w formie stacjonarnej i e-learningowej dla 1 500 przedstawicieli JST w zakresie m.in. optymalizacji organizacji oświaty samorządowej w kontekście nowych wyzwań polskiej edukacji, planowania wydatków oświatowych w celu zwiększenia efektywności szkoły, wdrażania zarządzania strategicznego oraz oceny jego efektów;
- forum internetowe służące wymianie poglądów i doświadczeń przedstawicieli JST,
- konkursy (z nagrodami) skierowane do jednostek samorządu terytorialnego dotyczące zarządzania i finansowania oświaty, publikacja prac konkursowych;
- poradniki dla samorządowców oraz opracowania zawierające rekomendacje organizacyjno-prawne;
- opracowanie zawierające diagnozę partycypacji publicznej w obszarze oświaty (modele, formy, przykłady);
- rozwój i utrzymanie narzędzi m.in. do diagnozy stanu realizacji zadań oświatowych w samorządach;
- konferencje 1 i/lub 2- dniowe dla 1.200 przedstawicieli JST oraz kadry kierowniczej szkół i placówek upowszechniające rezultaty projektu, w tym w szczególności dobre praktyki w zakresie zarządzania i finansowania oświaty;
- seminaria 2-dniowe dotyczące wykorzystania przez JST narzędzi wspomagających procesy zarządzania;
- spotkania warsztatowe dla przedstawicieli JST oraz kadry kierowniczej szkół i placówek dotyczące praktycznego wykorzystania wzorów i modeli wypracowanych w I etapie projektu (lata 2010-2012);
- spotkania informacyjno-konsultacyjne dla przedstawicieli JST dotyczące zmian i ich skutków w systemie prawnym;
- upowszechnienie modeli, wzorów, narzędzi oraz przykładów dobrych praktyk dotyczących zarządzania i finansowania oświaty.
- Organizacja konferencji, seminariów, warsztatów i spotkań dla przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego (JST),
- Opracowanie publikacji, poradników, modeli i narzędzi z zakresu zarządzania i finansowania oświaty dla przedstawicieli organów prowadzących szkoły i placówki,
- Organizacja konkursów dla jednostek samorządu terytorialnego (JST),
- Upowszechnianie i promocja modeli zarządzania i finansowania lokalnej oświaty,
- Zapewnienie spójności realizowanego projektu z innymi projektami systemowymi, wdrażanymi w Priorytecie III POKL.
- Realizacja szkoleń w formie stacjonarnej i e-learningowej dla przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego (JST).
- Organizacja konferencji dla przedstawicieli JST,
- Opracowanie publikacji, poradników, modeli i narzędzi z zakresu zarządzania i finansowania oświaty dla przedstawicieli organów prowadzących szkoły i placówki.