10 kwietnia w Ośrodku Rozwoju Edukacji odbyła się konferencja „Poezja Wieszczów odczytana na nowo”. Celem wydarzenia było wspólne poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, czy dorobek literacki Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego i Cypriana Kamila Norwida może być dziś równie czytelny i atrakcyjny dla młodego człowieka, jak było to dwa wieki temu.
Romantyzm nie taki oczywisty
„Romantyzm to bunt kwiatu przeciwko swoim korzeniom” – stwierdził młodopolski pisarz i krytyk literacki Stanisław Brzozowski. Prelekcje wygłoszone w pierwszej części konferencji dobitnie jednak pokazały, że literatura romantyczna nie jest zjawiskiem ani oczywistym, ani jednowymiarowym. Nie sposób sprowadzać jej wyłącznie do prymatu uczucia nad rozumem i postawy buntu.
Konferencję otworzył wykład dr hab. Ewy Hoffmann-Piotrowskiej poświęcony „Romantyczności” Adama Mickiewicza – utworowi, w którym spotykają się najbardziej charakterystyczne cechy epoki romantyzmu. Uczestnicy mieli okazję przekonać się, że ta epoka zapoczątkowała wiele zjawisk kojarzonych dziś z nowoczesnością: od zaskakująco nowatorskich technik narracyjnych po wnikliwe ujęcie psychologicznych głębi postaci. Z kolei wykład dr. hab. Karola Samsela osadził twórczość polskich Wieszczów w szerokim kontekście literatury europejskiej. W jego interpretacji pojęcie „wieszcza” nabiera znacznie bardziej uniwersalnego znaczenia niż to, które znamy z podręczników do języka polskiego. Być może poza gronem tzw. Trzech Wieszczów należałoby zatem szukać innych twórców, w tym także współczesnych, którzy cieszyli się wyjątkowym darem wieszczenia?
Uczenie o Wieszczach dzisiaj
„Romantycy uczą, jak stawać się i być człowiekiem, i istnieć jako naród” – pisał Bohdan Urbankowski. W jakim stopniu te słowa znajdują potwierdzenie w rzeczywistości szkolnej, pokazały wystąpienia w drugiej, bardziej dydaktycznej części konferencji.
Bernadetta Klimczak, nauczyciel konsultant ds. przedmiotów humanistycznych w Małopolskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli Ośrodku w Tarnowie, przedstawiła szereg nowoczesnych, atrakcyjnych dla uczniów metod nauczania romantyzmu w szkole. Wśród nich znalazły się m.in. slam poetycki, obcowanie z poezją poprzez internetowe memy czy prowadzenie vloga. Należy dodać, że te propozycje opierały się na dogłębnej analizie aktualnej podstawy programowej.
Dr Mirella Zajega z Regionalnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli WOM w Katowicach skupiła się z kolei na problemie czytelnictwa oraz uczestnictwa młodzieży w kulturze. Zaproponowała różnorodne metody pracy z tekstem, uwzględniające potrzebę osobistego zaangażowania, performatywności i współtworzenia przestrzeni kulturowej przez uczniów.
Ostatnią prelekcję wygłosiła dr Małgorzata Juda-Mieloch z Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Kaliszu. W swoim wystąpieniu objęła refleksją zarówno szkołę podstawową, jak i ponadpodstawową, traktując je jako integralne ogniwa procesu nauczania języka, literatury i kultury. Wykład obfitował w inspirujące treści: od metod kształtowania uczniów do egzystencjalnego zaangażowania w problemy przeżywane przez bohaterów romantycznych, przez propozycje niekonwencjonalnych metod przybliżania lektur młodemu odbiorcy, aż po refleksje nad uwspółcześnianiem szkolnego kanonu literackiego.
Romantyzm i szkoła
Konferencja miała na celu skłonienie uczestników do podjęcia dyskusji nad szansami i zagrożeniami, jakie niesie ze sobą nauczanie poezji Wieszczów we współczesnej szkole. Doświadczenia młodego człowieka często różnią się od tych, które przeżywali romantycy. Dziś nasze pojęcie wspólnoty, wolności czy indywidualizmu jest inne, choć wciąż jesteśmy spadkobiercami romantycznego dowartościowania inności i wyjątkowości.
Wystąpienia specjalistów pokazały, że to, co wydaje się najbardziej problematyczne, niejednokrotnie skrywa największy potencjał twórczy. Nie sposób zrozumieć naszego miejsca w historii bez dogłębnego przestudiowania romantyzmu. Był on pod wieloma względami epoką wyjątkową. Konferencja umożliwiła nam spojrzenie na dorobek Trzech Wieszczów w szerszym kontekście. Wskazaliśmy kluczowe obszary i opisaliśmy najistotniejsze problemy. W przyszłości warto kontynuować tę refleksję w sposób bardziej wnikliwy i wieloaspektowy.
