Ośrodek Rozwoju Edukacji

Zachęcamy do lektury nowych publikacji, będących podsumowaniem udziału Związku Miast Polskich w trwającym dwa lata projekcie Ośrodka Rozwoju Edukacji „Wsparcie kadry JST w zarządzaniu oświatą ukierunkowanym na rozwój szkół i kompetencji kluczowych uczniów”.  

Związek Miast Polskich (ZMP) jako Partner Ośrodka Rozwoju Edukacji w ramach projektu m.in.:

• przygotował diagnozę problemów i potrzeb pracowników zarządzających oświatą w gminach i powiatach, która została upowszechniona w zakładce Materiały do pobrania w formie trzech raportów;
• przeprowadził Turniej Dobrych Praktyk, identyfikując wzorcowe przykłady zarządzania usługami edukacyjnymi, które zostały opisane i udostępnione w Bazie Dobrych Praktyk ZMP;
• opracował zestaw 12 praktycznych analiz, zestawiających informacje o dostępnych narzędziach zarządzania lokalną oświatą.

Przygotowany zestaw 12 analiz tematycznych zawiera uporządkowany przegląd narzędzi i dobrych praktyk wspierających zarządzanie oświatą na poziomie lokalnym. Analizy zostały podzielone na dwie duże grupy i opublikowane w formie dwuczęściowej publikacji.

I część:  Analiza systemu zarządzania lokalna oświatą – przegląd zadań, narzędzi i dobrych praktyk. Wspólne planowanie i monitorowanie postępów, na którą składają się następujące analizy tematyczne:

1. Analizowanie potrzeb i planowanie rozwoju oświaty.
2. Monitorowanie jakości usług edukacyjnych.
3. Zarządzanie oświatą na poziomie organu prowadzącego.
4. Planowanie budżetowe.
5. Udział mieszkańców/partnerów w usługach edukacyjnych.
6. Udział rodziców w planowaniu, realizacji i ocenie usług.

II część: Analiza systemu zarządzania lokalna oświatą – przegląd zadań, narzędzi i dobrych praktyk. Realizacja zadań oświatowych pod kątem wyznaczonych celów, na którą składają się następujące analizy tematyczne:

7. Rola dyrektora; relacje z organem prowadzącym.
8. System wspomagania szkół – doskonalenie nauczycieli.
9. Organizacja doradztwa zawodowego dla uczniów.
10. Wsparcie uczniów niepełnosprawnych oraz uczniów z trudnościami w nauce.
11. Wsparcie uczniów szczególnie uzdolnionych.
12. Gospodarowanie zasobami materialnymi systemu oświaty.

Analizy adresowane są w pierwszej kolejności do samorządowców praktyków, którzy odpowiadają za organizację i funkcjonowanie lokalnego systemu edukacji. Celem przygotowanych analiz nie było dogłębne badanie zagadnień teoretycznych ani mnożenie frapujących intelektualnie, akademickich rozważań. Przeciwnie – chodziło o ustrukturyzowanie znanych już problemów oraz systematyczne zestawienie praktycznej wiedzy na temat dostępnych narzędzi, pozwalających je rozwiązać. W związku z tym prezentacja każdego z obszarów uporządkowana jest według tego samego schematu i dzieli się na siedem części:

1. Omówienie aktualnej podstawy prawnej działania samorządu.
2. Propozycja wskaźników, które mogą zostać wykorzystane w analizie ilościowej.
3. Definicja roli i zadań organu prowadzącego w badanym obszarze.
4. Lista narzędzi zarządczych, które można wykorzystać w celu realizacji tych zadań.
5. Opisy dobrych praktyk ilustrujących praktyczne zastosowanie tych narzędzi.
6. Analiza kluczowych problemów, utrudniających realizację zadań wymienionych pkt 3.
7. Omówienie najciekawszych zjawisk i trendów w badanym obszarze (wraz z bibliografią).

W analizach bazowaliśmy na dorobku projektów oświatowych zrealizowanych w ramach POKL. Szczególne znaczenie miała wydana przez ORE w 2012 r. seria Biblioteczki Oświaty Samorządowej (BOS). Seria tych publikacji zbudowała podstawę teoretyczną dla wielu poruszanych w analizach zagadnień. Przed podjęciem pracy nad analizami tematycznymi postawiliśmy przed sobą dwa cele:

1. dokonać pewnej aktualizacji materiału opracowanego w ramach POKL – w ostatnich latach znacząco zmieniły się formalno-prawne uwarunkowania zarządzania oświatą;
2. uzupełnić bogaty, ale nieco teoretyczny wykład zawarty w BOS o rodzaj praktycznej „skrzynki z narzędziami”, gdzie zainteresowany urzędnik jednostki samorządu terytorialnego znajdzie bardzo konkretne wskazówki, co i jak zrobić, aby poprawić sytuację oświaty w swojej gminie / swoim powiecie.

W ten właśnie sposób należy traktować prezentowane publikacje. Czytelnik powinien najpierw wybrać interesujący go obszar, a następnie to zadanie organu prowadzącego, które sprawia mu szczególną trudność. Dzięki temu znajdzie zestaw rozwiązań zarządczych –zdaniem ekspertów mogą mu one pomóc w usprawnieniu wybranego elementu systemu. W kolejnym kroku będzie mógł się dowiedzieć, gdzie zastosowano w praktyce dane narzędzie, i zainspirować się przytoczonymi przykładami dobrych praktyk.

Zdajemy sobie sprawę, że prezentowane analizy mają liczne luki i niedoskonałości: ktoś może wskazać dodatkowe zadanie, narzędzie lub dobrą praktykę, argumentować, że rola organu prowadzącego jest szersza lub przeciwnie – węższa od zaproponowanej. To naturalna cecha opracowań, które starają się zebrać i uporządkować bardzo różnorodny, wrażliwy na zewnętrzne uwarunkowania materiał. Zamiast więc się usprawiedliwiać, że przeglądu dokonano w krótkim czasie, w ramach bardzo skromnego budżetu, zachęcamy Państwa do krytycznej lektury, proponowania zmian i uzupełnień. Nie chodziło nam bowiem o proste podsumowanie i zamknięcie tematu, lecz o uruchomienie procesu systematycznego, wspólnego myślenia nad problematyką zarządzania oświatą na poziomie lokalnym. W tym sensie przedstawiona inwentaryzacja ma charakter otwarty. Powinna być dalej rozwijana, wzbogacana o kolejne narzędzia i dobre praktyki oraz sukcesywnie dostosowywana do zmieniających się okoliczności zewnętrznych.

Wierzymy również, że zapoczątkowana przez nas „mapa problemów i rozwiązań” może zostać wykorzystana jako użyteczny instrument programowania dalszego wsparcia dla pracowników zarządzających oświatą w samorządach. Proponowana struktura występujących w tym obszarze zagadnień pozwala na łatwą komunikację między doradcami i odbiorcami pomocy. Jednocześnie może być przydatna przy planowaniu prac koncepcyjnych i ukierunkowaniu ich na problemy, które nie są jeszcze dostatecznie rozpoznane lub opisane w dobrze udokumentowanych rozwiązaniach zarządczych.

Życzymy ciekawej lektury oraz czekamy na Państwa uwagi i propozycje uzupełnienia przeglądu o kolejne zadania, narzędzia i dobre praktyki

Krzysztof Jaszczołt, redaktor merytoryczny – Biuro Związku Miast Polskich

Wykorzystano fragmenty wstępu do publikacji.

• Publikacja: Analiza systemu zarządzania lokalna oświatą – przegląd zadań, narzędzi i dobrych praktyk. Wspólne planowanie i monitorowanie postępów, Część I (pdf. 1MB)
• Publikacja: Analiza systemu zarządzania lokalna oświatą – przegląd zadań, narzędzi i dobrych praktyk. Realizacja zadań oświatowych pod kątem wyznaczonych celów, Część II (pdf. 846 KB)