Ośrodek Rozwoju Edukacji

Co to jest Europejskie portfolio językowe?

Europejskie Portfolio Językowe (EPJ) jest – na wzór portfolio artystycznego – osobistym dokumentem uczącego się, dzięki któremu może on zaprezentować swoje umiejętności językowe i doświadczenia interkulturowe z różnych okresów nauki we wszystkich znanych mu językach. Posłuży się on nim przy zmianie szkoły, klasy, uczelni, a później starając się np. o pracę.

Portfolio to znana, wylansowana w Stanach Zjednoczonych, metoda pracy stosowana najczęściej z uczniem dorosłym, który w specjalnie opracowanym do tego celu dokumencie przedstawia swoje osiągnięcia w zakresie określonym celami nauki. W zamyśle swych europejskich twórców Portfolio językowe ma odzwierciedlać przebieg nauki szkolnej i pozaszkolnej. Jest więc świadectwem rozwoju jednostki w procesie uczenia się, który może trwać przez całe życie. Jego twórcy nazywają je współtowarzyszem drogi, prowadzącej nas do różnojęzyczności.

Przypomnijmy podstawowe terminy. Wielojęzyczność to – znajomość kilku języków przez indywidualną osobę lub współistnienie różnych języków używanych przez daną społeczność. Różnojęzyczność jest efektem kolejnych doświadczeń językowych i kulturowych indywidualnego człowieka, począwszy od języka domu rodzinnego i szerzej – danej społeczności – aż po języki innych narodów. Doświadczenia te nie są nabywane odrębnie, lecz składają się na jedną całościową kompetencję komunikacyjną, w której wszystkie te doświadczenia i języki wzajemnie się przenikają i na siebie wpływają. W różnych sytuacjach uaktywniamy odpowiednie składniki swojej kompetencji, stosownie do wymagań decydujących o skutecznej komunikacji z danym rozmówcą. I tak np. rozmówcy mogą przechodzić z jednego języka czy dialektu na inny, skutecznie wykorzystując umiejętność wypowiadania się w jednym języku, a rozumienia w innym. Nie chodzi tu już o osiągnięcie „perfekcji” w jednym, dwóch czy nawet trzech językach, o dążenie do idealnego wzorca „rodzimego użytkownika języka”, lecz o promowanie kompetencji różnojęzyczności i podkreślanie znaczenia umiejętności cząstkowych.

Najważniejsze zasady obowiązujące autorów i użytkowników Europejskiego portfolio językowego:

1. Europejskie Portfolio Językowe jest własnością jednej osoby – dziecka, nastolatka lub osoby dorosłej.
2. Dla użytkownika Europejskiego Portfolio Językowego jest ważna wszelka wiedza, umiejętności i doświadczenia językowe oraz interkulturowe, niezależnie od tego jakiego języka dotyczą i czy zostały zdobyte w szkole czy poza nią.
3. Podstawą opracowania Europejskiego Portfolio Językowego są wytyczne przedstawione w dokumencie Rady Europy „Europejski systemu opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie”.
4. Europejskie Portfolio Językowe ma być jasne i zrozumiałe dla każdego użytkownika na każdym etapie nauki, dlatego języki stosowane w opracowywanych portfoliach to: język ojczysty oraz co najmniej jeden z języków używany w krajach członkowskich Rady Europy. Dodatkowo autorzy Europejskiego Portfolio Językowego mogą wprowadzać inne języki. Ich wybór zależy od specyfiki danego kraju. I tak np.:
   • Portfolio rosyjskie proponuje 2 języki: rosyjski i angielski.
   • Portfolio węgierskie – 3: węgierski, angielski i francuski.
   • Portfolio czeskie – 4: czeski, angielski, niemiecki i francuski.
   • Portfolio szwajcarskie – także 4 języki: niemiecki, angielski, francuski i włoski.
   • Portfolio polskie: 5 języków: polski, angielski, francuski, niemiecki i rosyjski.

Jak powstało Europejskie portfolio językowe?

Idea portfolio językowego zrodziła się w Sekcji języków nowożytnych Rady Europy. Jego pierwsze wersje zostały opracowane w latach 90 dwudziestego wielu przez zespół zaangażowany w prace nad Europejskim system opisu kształcenia językowego: uczenie się nauczanie, ocenianie. Kolejne lata (1998-2000) to okres pilotażu. W latach 2000-2002 Komitet Akredytacyjny Rady Europy zatwierdził blisko 40 wersji językowych Europejskich Portfolio Językowych (EPJ). W pierwszej dziesiątce krajów posiadających własne EPJ znalazły się: Szwajcaria, Francja, Rosja, Niemcy (m. in.: Turyngia, Nadrenia-Westfalia), Czechy, Wielka Brytania, Irlandia, Węgry, Holandia i Szwecja. Także organizacje międzynarodowe opracowują swoje własne Europejskie portfolio językowe i, np. jako szóste było akredytowane w 2000 r. własne Europejskie Portfolio Językowe organizacji pozarządowej EAQUALS/ALTE.

Do 2014 roku powstało ponad 100 wersji Europejskiego Portfolio Językowego, w tym także polskie. Każda zgłoszona wersja jest weryfikowana – do 2011 roku akredytację poszczególnym wersjom przyznawał Komitet Akredytacyjny Rady Europy, następnie kolejne wersje EPJ podlegały rejestracji po spełnieniu warunków zgodnych z Europejskim system opisu kształcenia językowego: uczenie się nauczanie, ocenianie.

Jedynie portfolia akredytowane/zarejestrowane przez Radę Europy są dokumentami, stosowanymi w formalnym i nieformalnym systemie edukacyjnym danego państwa i w Europie.

Ważne wydarzenia:

• 1998 – 2000 – Europejskie Portfolio Językowe wprowadzane eksperymentalnie do szkół w 15 krajach członkowskich Rady Europy.
• 2000 (październik) – Konferencja Komitetu Ministrów Edukacji Rady Europy w Krakowie. Rezolucja zalecająca rządom krajów członkowskich wspieranie działań mających na celu opracowywanie i implementację Europejskie Portfolio Językowego.
• 2001 – Wdrożenie pierwszego Europejskiego Portfolio Językowego dla młodzieży i dorosłych w Szwajcarii.
• 2001 (luty) – Otwarcie Europejskiego Roku Języków w Lund w Szwecji. Rada Europy promuje Europejskie Portfolio Językowe na poziomie paneuropejskim.
• 2004 – Uzyskanie akredytacji Rady Europy polskiej wersji Europejskiego Portfolio Językowego dla uczniów od 10 do 15 lat (62.2004).
• 2006 – Uzyskanie akredytacji Rady Europy polskiej wersji Europejskiego Portfolio Językowego dla uczniów od 6 do 10 lat (72.2004).
• 2006 – Uzyskanie akredytacji Rady Europy polskiej wersji Europejskiego Portfolio Językowego dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych i studentów (76.2006).
• 2007 – Uzyskanie akredytacji Rady Europy polskiej wersji Europejskiego Portfolio Językowego dla dzieci od 3 – 6 lat (87.2007).
• 2007 – Opublikowanie Europejskiego Portfolio dla Studentów – przyszłych nauczycieli języków.
• 2010 (do grudnia) – Akredytowano 107 wersji narodowych Europejskiego Portfolio Językowego.
• 2010 – Akredytowano pierwszą elektroniczną wersję Europejskiego Portfolio Językowego dla osób niedowidzących i niewidzących.
• 2011 – Rada Europy zmienia procedury związane z zatwierdzaniem narodowych wersji Europejskiego Portfolio Językowego – kolejne portfolia są rejestrowane zgodnie z wypracowanymi standardami po spełnieniu wymagań opisanych w ESOKJ.
• 2014 – Zarejestrowano 9 nowych wersji Europejskiego Portfolio Językowego w tym portfolio po japońsku dla osób uczących się języka japońskiego jako obcego.

W jakim celu wprowadzono Europejskie portfolio językowe?

Podstawowe cele opracowania i wprowadzenia Europejskiego portfolio językowego:

• Umacnianie różnorodności oraz tożsamości językowej i kulturowej narodów Europy.
• Upowszechnianie idei doskonalenia znajomości języków i kultur przez całe życie.
• Rozwijanie odpowiedzialności i autonomii ucznia w procesie uczenia się, w tym doskonalenie umiejętności samodzielnego uczenia się.
• Przyczynianie się do rozwoju osobistego i ułatwienie mobilności obywateli Europy przez stosowanie wspólnego, jasnego i porównywalnego opisu zdobywanych przez nich umiejętności i kwalifikacji językowych.

Praca z Europejskim portfolio językowym powinna przyczynić się do:

• Poznania siebie jako osoby uczącej się.
• Zdobycia wiary we własne możliwości.
• Stopniowego opanowania umiejętności oceny swoich postępów w poznawaniu języków i kultur.
• Refleksji nad własnymi sposobami uczenia się.
• Zdobycia samodzielności w nauce języków oraz zdolności świadomego doskonalenia kompetencji językowej, komunikacyjnej, interkulturowej i różnokulturowej.

Budowa i opis Europejskiego Portfolio Językowego

Każde Europejskie Portfolio Językowego składa się z trzech ściśle powiązanych ze sobą części: Paszportu Językowego, Biografii Językowej i Dossier.

Każda z nich ma swoje miejsce w cyklu nauki i pełni określoną funkcję.

1. Paszport Językowy prezentuje profil językowy oraz bilans doświadczeń interkulturowych jego posiadacza. Dzięki ujednoliconej formie dokument ten jest rozpoznawany na terenie całej Europy – zawiera informacje o Radzie Europy i paszporcie, dane właściciela, jego portret językowy- profil językowy – samoocenę, tabelę samooceny, informacje od kiedy uczy się języków i jak ta nauka przebiega, jakie nabywa się doświadczenia i jak można poświadczyć nabywaną wiedzę, doświadczenia i umiejętności
2. Biografia językowa to osobisty zapis wydarzeń związanych z nauką języków i także osobista refleksja ucznia na temat własnych strategii uczenia się oraz potrzeb i celów nauki – gdzie i kiedy słyszę języki wokół siebie, bliskie mi osoby mówią po:, chciałbym poznać inne języki, koresponduję, rozmawiam/łem z cudzoziemcami z, kraje, gdzie byłem – zabytki, mieszkańcy, zwyczaje, jedzenie, ciekawostki, jak uczę się języków – mój styl uczenia się, z czego korzystam, gdy się uczę: podręcznik, prasa młodzieżowa, programy komputerowe itd.
3. Dossier to teczka zawierająca wybór prac i dokumentów właściciela Portfolio. To właśnie w Dossier osoba ucząca się gromadzi swoje najlepsze prace, dyplomy, zaświadczenia o udziale w konkursach, wymianie, np. międzyszkolnej, projekcie/tach, kursach językowych, wycieczce, podróży, pracy wakacyjnej za granicą itd.

Uczeń może wypełniać strony Biografii i Dossier w domu, to on powinien decydować o tym, jakie informacje będzie zawierać jego Portfolio i jak często będzie je zamieszczał. Nauczyciel przedstawi mu Portfolio, zapozna ze sposobami pracy na lekcji czy zajęciach i zaproponuje mu zadania przygotowujące do samodzielnej pracy w domu. Reszta należy już do ucznia.

Kto jest adresatem Europejskiego portfolio językowego?

1. dzieci w wieku 3 – 6 lat
2. dzieci w wieku 6 – 10 lat
3. uczniów w wieku 10 – 15 lat
4. uczniów szkół ponadgimnazjalnych i studentów (wiek 16+)
5. dorosłych

1. „Moje pierwsze europejskie portfolio językowe. Poradnik dla nauczycieli i rodziców”
2. „Europek na zajęciach języków. Poradnik dla nauczycieli i rodziców”
3. „Czego Janek się nauczy…przewodnik metodyczny dla nauczycieli do Europejskiego Portfolio Językowego dla ucznió w od 10 do 15 lat”
4. „Jak samodzielnie poznawać języki i kultury. Przewodnik metodyczny do Europejskiego Portfolio Językowego dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych i studentów”

 Projekt upowszechniania EPJ

„Europejskie portfolio językowe” (EPJ) jest nieocenioną pomocą dydaktyczną dla wszystkich, którzy uczą się języków obcych niezależnie od wieku. Stanowi ono osobistą dokumentację edukacji językowej, w której uczący się może przedstawić swoje umiejętności językowe i doświadczenia interkulturowe z różnych okresów nauki we wszystkich znanych mu językach. Może posługiwać się nim przy zmianie szkoły, klasy, uczelni, a później nawet starając się o pracę. Praktyczny charakter tego dokumentu sprawił, że Ośrodek Rozwoju Edukacji aktywnie włączył się w upowszechnianie EPJ w polskim systemie oświaty.