29 maja 1861 r. zmarł w Paryżu Joachim Lelewel, jeden z najwybitniejszych polskich historyków, działacz Towarzystwa Patriotycznego i członek Rządu Narodowego w czasie powstania listopadowego.
Urodził się 22 marca 1786 r. w Warszawie, w spolonizowanej rodzinie niemieckiego pochodzenia. Odbył studia na Uniwersytecie Wileńskim, a po ich ukończeniu pracował jako nauczyciel w słynnym Liceum Krzemienieckim. W 1915 r. objął stanowisko zastępcy profesora historii na Uniwersytecie Wileńskim, gdzie stał się ulubieńcem tamtejszej młodzieży patriotycznej, z Adamem Mickiewiczem na czele. Jego wykłady cieszyły się dużym zainteresowaniem – gromadziły jednorazowo nawet ponad 400 osób. W 1818 r. Lelewel wrócił do Warszawy, gdzie został kustoszem zbiorów Biblioteki Głównej, a następnie wykładowcą bibliografii − czyli, jak powiedzielibyśmy obecnie, bibliologii. W 1921 r. znalazł się ponownie w Wilnie, gdzie tym razem zatrudniono go w charakterze profesora. Trzy lata później, w wyniku wykrycia działalności towarzystwa filomatów i filaretów, został zwolniony i zmuszony do opuszczenia miasta. Wrócił do Warszawy, gdzie zaangażował się w działalność niepodległościową i wolnomularską. Współtworzył zrzeszające działaczy demokratycznych Towarzystwo Patriotyczne, a po wybuchu powstania listopadowego (jako poseł na Sejm) został prezesem Klubu Patriotycznego, pod którego naciskiem doszło w 1931 r. do detronizacji Mikołaja I. Po upadku powstania przedostał się do Francji, gdzie ze innymi działaczami demokratycznymi założył Komitet Narodowy Polski. Jednak wkrótce, pod naciskiem ambasady rosyjskiej, władze francuskie zmusiły go do opuszczenia granic swego państwa. Udał się do Belgii, gdzie na stałe osiadł w Brukseli. Mimo skrajnej nędzy w jakiej się znalazł, kontynuował działalność niepodległościową i naukową. Zmarł w wieku siedemdziesięciu pięciu lat.
Zapisał się w pamięci Polaków nie tylko jako działacz polityczny, ale nade wszystko historyk, którego horyzonty chronologiczne i geograficzne prowadzonych badań, zdecydowanie przyćmiewają innych polskich badaczy przeszłości. Był pionierem nowoczesnej, krytycznej analizy źródeł w Polsce, a także autorem pierwszego podręcznika metodyki i metodologii historii w języku polskim („Historyka”), monumentalnej, dwudziestotomowej pracy „Polska, dzieje i rzeczy jej rozpatrywane” oraz całego szeregu innych studiów.
