Ośrodek Rozwoju Edukacji

Program „Przedszkole i Szkoła Promujące Zdrowie” w Polsce obchodzi w tym roku jubileusz 30-lecia. Z tej okazji zachęcamy Państwa do zapoznania się z historią rozwoju programu w Polsce i w Europie. Koncepcja szkoły promującej zdrowie (SzPZ) narodziła się w Europie w połowie lat 80., jako drugi po „Zdrowych miastach”, projekt promocji zdrowia.

Przygotowanie 1986–1991

Przygotowanie koncepcji SzPZ i sposobów jej wdrażania do praktyki w Europie i w Polsce

• 1986
  • I Europejska Konferencja Szkół Promujących Zdrowie, Peebles Szkocja (maj 1986) – uczestniczyły: B. Woynarowska (Instytut Matki i Dziecka IMD), H. Osińska (Ministerstwo Zdrowia).
• 1990
  • Raport „Zdrowa szkoła” – polska wersja raportu „Healthy school” I. Young, T. Williams (Health Education Board of Scotland,  WHO/Euro), tłum. B. Woynarowska; z funduszy MEN 30 tys. egz. rozesłanych przez MEN do szkół.
• 1991
  • Propozycja WHO/Euro przystąpienia do projektu „Zdrowa szkoła” (od I. Kickbusch Director, Lifestyles and Health) przesłana do B. Woynarowskiej (IMD) 17.01.1991
  • Utworzenie Polskiego Zespołu ds. Projektu Szkoła Promująca Zdrowie w IMD: Pułtorak (lekarz), M. Sokołowska (psycholog), M.M. Szymańska (pedagog), B. Woynarowska (lekarz), I. Burzyńska (pedagog). Wsparcie: M. Kamecka (lekarz, MEN), A. Mandrowska-Xinxo (lekarz, PZH).
  • Porozumienie Ministra Edukacji Narodowej i Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej o realizacji projektu w latach 1992–1995 (30.12. 1991).
  • Wybór 15 szkół projektowych: Szkoły Podstawowe: Nr 2 Augustów, Bystrzyca/Oławy, Ciągowice, Nr 105 Kraków, Koczała, Nr 44 Łódź, Nr 5 Ostrowiec Świętokrzyski, Nr 1 Pułtusk, Raszków, Nr 4 Rumia, Stanin, Nr 3 Swarzędz, Nr 12 Stargard Szczeciński, Nr 2 Świętochłowice, Nr 175 Warszawa (rezygnacja). Pierwsze spotkanie: Spała, 4.12.1991.

ETAP I. (1992–1999)

Uczenie się i wdrażanie europejskiej koncepcji SzPZ, budowanie infrastruktury wspierającej Krajowa koordynatorka B. Woynarowska (IMD)

• 1992
  • Rozpoczęcie 3-letniego projektu Szkoła promująca zdrowie (SPZ) (1992–1995) w Czechosłowacji, Polsce, na Węgrzech. Wspólnie uczymy się, jak ją tworzyć. Wsparcie ekspertów krajowych: M. Kawecki (psycholog), Z. Cendrowski (SZS, stałe publikacje w czasopiśmie Lider) i zagranicznych: H. McDonald (WHO), H. Scicluna (Rada Europy), T. Williams, N. Wetton, G. Gray, K. Weare (Uniwersytet w Southampton), L. Barič (Uniwersytet w Salford).
  • Przyjęcie Polski do Europejskiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie (ESSzPZ) utworzonej przez WHO/Euro, Radę Europy i Komisję Europejską. Sekretariat w Kopenhadze. Polska została jej członkiem wśród pierwszych 7 krajów.
  • Utworzenie pierwszej Wojewódzkiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie w Ciechanowie (wokół szkoły projektowej w Pułtusku), koordynatorka M. Kosińska (Ciechanowskie Konsorcjum Zdrowia).
• 1993
  • Wydanie poradnika To jest Twoja decyzja. Metoda edukacji do zdrowia dla młodzieży: E. Arborelius (Uniwersytet w Linkoping, Szwecja) – adaptacja polska – M.M. Szymańska.
  • Wydanie książki Jak tworzymy szkołę promującą zdrowie. Pierwsze doświadczenia (opracowanie B. Woynarowska, M. Sokołowska).
• 1995
  • Opracowanie programu edukacji zdrowotnej Zdrowie dla życia B. Woynarowska, M. Sokołowska, M.M. Szymańska, M. Pułtorak (Lider nr 3, 1993).
  • Organizacja studium podyplomowego Szkoła promująca zdrowie (1993–1994) wspólnie z Instytutem Psychologii Uniwersytetu w Poznaniu, kierownik studium prof. A. Brzezińska.
  • Zakończenie projektu SzPZ, ewaluacja końcowa.
  • Wydanie książki Jak tworzymy szkołę promującą zdrowie. Po trzech latach – praca zbiorowa, B. Woynarowska (red.).
• 1996
  • Wydanie poradnika Edukacja zdrowotna w szkole polska adaptacja poradnika „Promoting the health of young people. Health education in schools” (WHO, Rada Europy, Komisja Europejska), praca zbiorowa B. Woynarowska (red.) finansowanie MEN.
  • Sieci SzPZ w 23 województwach, należało do nich 350 szkół i przedszkoli.
  • Wydanie poradnika Promocja zdrowia psychicznego w Europejskiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie K. Weare, G. Gray, polska adaptacja – praca zbiorowa, B. Woynarowska (red.).
• 1997
  • I Krajowa Konferencja Szkół Promujących Zdrowie w Lesznie
  • Opracowanie treści edukacji zdrowotnej w podstawie programowej kształcenia ogólnego (Rozporządzenie MEN, 1997): J. Malanowska, M. Pułtorak, M. Sokołowska, B. Woynarowska.
  • Pierwsza Europejska Konferencja Szkół Promujących Zdrowie „Szkoła promująca zdrowie – inwestycja dla edukacji i demokracji”, Saloniki-Halkidiki (Grecja). Rezolucja – 10 kluczowych zasad SzPZ. Uczestniczki: M. Sokołowska, B. Woynarowska.
• 1998
  • II Krajowa Konferencja Szkół Promujących Zdrowie w Gdańsku.
  • Sieci SzPZ w 31 województwach, należało do nich ponad 600 szkół i przedszkoli, powstają sieci rejonowe.
• 1999
  • Wydanie broszury Szkoła promująca zdrowie w społeczności lokalnej. Informator dla samorządów – B. Woynarowska, M. Sokołowska, L. Kulmatycki, Centrum Edukacji Medycznej.
  • Reorganizacja wojewódzkich sieci SzPZ w związku z nowym podziałem administracyjnym kraju i reformą strukturalną systemu edukacji (1998). Pierwsza nowa sieć w woj. podkarpackim.
  • Utworzenie Pracowni Edukacji Zdrowotnej i Promocji Zdrowia w KOWEZ – Ośrodek koordynujący w resorcie edukacji – Kierownik Pracowni M. Sokołowska.

ETAP II. (2000–2010)

Rozwój polskiej koncepcji SzPZ i zasad jej wdrażania; upowszechnianie; wzmacnianie infrastruktury.Krajowa koordynatorka M. Sokołowska, KOWEZ, CMPPP (2000–2009)

• 2000
  • Porozumienie między Ministrem Edukacji Narodowej i Ministrem Zdrowia, po 5 latach starań.
  • Wydanie książki Szkoła promująca zdrowie. Doświadczenia dziesięciu lat – praca zbiorowa, B. Woynarowska, M. Sokołowska (red.) KOWEZ.
• 2002
  • Rozpoczęcie wydawania zeszytów Edukacja zdrowotna i promocja zdrowia w szkole, wydano razem 12 zeszytów.
  • Pracownia Promocji Zdrowia w Centrum Metodycznym Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej – Kierownik Pracowni M. Sokołowska, Grażyna Skoczek, od 2010 r. Zespół ds. Promocji Zdrowia w Szkole ORE.
  • Druga Europejska Konferencja Szkół Promujących Zdrowie „Edukacja i zdrowie w partnerstwie” Egmond, Holandia. Rezolucja „Agenda z Egmond – nowe narzędzie dla wspierania i rozwoju promocji zdrowia w Europie”. Uczestniczki E. Nerwińska (CMPPP), B. Woynarowska (UW).
• 2006
  • Opracowanie pierwszego polskiego modelu, definicji i standardów SzPZ – praca zespołowa pod kierunkiem B. Woynarowskiej, M. Sokołowskiej w: „Edukacja Zdrowotna i Promocja Zdrowia” Zeszyt 10-11, CMPPP.
  • Utworzenie sieci SzPZ we wszystkich 16 województwach.
• 2007
  • Sieć Szkoły dla Zdrowia w Europie (Schools for Health in Europe, SHE) – kontynuatorka ESSzPZ. Należały do niej 43 kraje Regionu Europejskiego WHO, w tym Polska.
• 2008
  • Ustanowienie Krajowego Certyfikatu Szkoła Promująca Zdrowie nadawanego przez Ministra Edukacji Narodowej (od 2008 – CMPPP, od 2010 – MEN).
• 2009
  • Porozumienie o współpracy między Ministrem Edukacji Narodowej, Ministrem Zdrowia i Ministrem Sportu w sprawie promocji zdrowia i profilaktyki problemów dzieci i młodzieży (23.11.2009, na czas nieokreślony).
  • Trzecia Europejska Konferencja Szkół Promujących Zdrowie „Do lepszych szkół przez zdrowie”, Wilno. Rezolucja kluczowe wartości i filary SzPZ. Uczestniczki B. Woynarowska (UW), M. Woynarowska-Sołdan (WUM).
• 2010
  • Realizacja europejskiego projektu HEPS (Healthy Eating and Physical Activity in Schools) „Zdrowe Żywienie i Aktywność Fizyczna w Szkole” opracowanego w ramach sieci SHE w NIGZ, Holandia. Przetłumaczono, adaptowano i wydano pięć poradników w ORE.

ETAP III. 2011–

Nowe elementy (promocja zdrowia pracowników szkoły, polski model i standardy SzPZ), formalne włączenie przedszkoli i szkół specjalnych dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną.Krajowe koordynatorki: K. Stępniak 2010–2015, V. Todorovska-Sokołowska 2015 – (ORE)

• 2012
  • Realizacja 3-letniego projektu Promocja zdrowia pracowników szkoły (2012–2014) we Współpracy z Wydziałem Nauki o Zdrowiu WUM, koordynacja: M. Woynarowska-Sołdan (WUM), G. Skoczek (ORE).
• 2013
  • Konferencja Jubileuszowa 20 lat Szkół Promujących Zdrowie w Polsce. Organizator: Zespół ds. Promocji Zdrowia w Szkole ORE. Warszawa.
  • Czwarta Europejska Konferencja Szkół Promujących Zdrowie „Nasze ABC dla równości, edukacji i zdrowia”, Odense (Dania). Rezolucja „Stanowisko z Odense – propozycje dla rozwijania i doskonalenia procesu tworzenia szkół promujących zdrowie”. Uczestniczki: B. Woynarowska, M. Woynarowska-Sołdan, K. Stępniak (ORE).
• 2016
  • Modyfikacja modelu i standardów SzPZ. „Szkoła promująca zdrowie. Poradnik dla szkół i osób wspierających ich działania w zakresie promocji zdrowia”, praca zespołowa red. B. Woynarowska, ORE.
• 2017
  • Jubileuszowa Konferencja 25 lat Szkól i Przedszkoli Promujących Zdrowie. Organizator: Zespół ds. Promocji Zdrowia w Szkole ORE. Warszawa.
  • Opracowanie modelu, definicji i standardów przedszkola promującego zdrowie. „Przedszkole promujące zdrowie. Poradnik dla przedszkoli i osób wspierających ich działania w zakresie promocji zdrowia.” M. Woynarowska-Sołdan (WUM), B. Woynarowska, ORE.
  • Ustanowienie Krajowego Certyfikatu Przedszkole Promujące Zdrowie nadawanego przez Ministra Edukacji Narodowej.
• 2020
  • Europejska Konferencja Szkół dla Zdrowia w Europie. Organizator: Fińska Sieć Szkół Promujących Zdrowie i Sekretariat Europejskiej Sieci Szkół dla Zdrowia w Europie. Platforma Zoom. Uczestniczyła: V. Todorovska-Sokołowska (ORE)
  • Opracowanie modelu, definicji i standardów dla szkół specjalnych dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną. „Szkoła promująca zdrowie. Poradnik dla szkół specjalnych dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualna i osób wspierających ich działania w zakresie promocji zdrowia”. M. Woynarowska-Sołdan (WUM), B. Woynarowska (UW), D. Danielewicz (APS), ORE. Umożliwia to szkołom specjalnym ubieganie się o nadanie Krajowego Certyfikatu Szkoła Promująca Zdrowie.
• 2021
  • Europejska Konferencja Szkół dla Zdrowia w Europie. Organizator: Sekretariat Europejskiej Sieci w Haderslav, Dania. Platforma Zoom. Uczestniczyła: V.Todorovska-Sokołowska (ORE)
• 2022
  • Jubileuszowa Konferencja 30 lat Szkól i Przedszkoli Promujących Zdrowie w Polsce. Organizator: Zespół ds. Promocji Zdrowia w Szkole ORE. Platforma Zoom.