Współczesna szkoła znajduje się w momencie przełomowym. Przez dekady funkcjonowała w modelu, który opierał się na przekazywaniu wiedzy, jej zapamiętywaniu i ocenianiu. Dziś jednak, w odpowiedzi na zmieniające się potrzeby społeczne, technologiczne i emocjonalne uczniów, szkoła coraz śmielej otwiera się na koncepcję edukacji zróżnicowanej. Kluczowe znaczenie w tym procesie mają nie tylko strategie polityki oświatowej państwa, lecz także praktyczne inicjatywy, m.in. działalność Specjalistycznych Centrów Wspierających Edukację Włączającą (SCWEW).
Wśród priorytetów polityki oświatowej na rok szkolny 2025/2026 szczególne miejsce zajmuje wspieranie aktywności poznawczej uczniów i rozwijanie ich poczucia sprawczości. Oznacza to przesunięcie akcentów z biernego przyswajania informacji ku angażującemu uczeniu się opartemu na relacjach, refleksji i samoświadomości. W tym kontekście coraz wyraźniej promowane jest ocenianie kształtujące i metody aktywizujące, które pozwalają uczniom stawać się odpowiedzialnymi uczestnikami procesu edukacyjnego.
Edukacja zróżnicowana to podejście, które zakłada, że każdemu dziecku należy się pełnowartościowe miejsce w społeczności szkolnej. Nie chodzi tu o dostosowanie ucznia do systemu, lecz o tworzenie takiego systemu, który uwzględnia różnorodność jako naturalną cechę każdej osoby. Wdrażaniu tej filozofii pomagają działania SCWEW. Ich zadaniem jest nie tylko prowadzenie szkoleń i konsultacji, lecz także budowanie środowiska współpracy, w którym nauczyciele mogą wspólnie planować, testować i rozwijać praktyki sprzyjające uczeniu się każdego ucznia. SCWEW współpracują z przedszkolami i szkołami ogólnodostępnymi, udzielają wsparcia metodycznego, organizują lekcje pokazowe/modelowe i pomagają tworzyć strategie dydaktyczne oparte na indywidualizacji i skutecznej komunikacji.
W tym procesie ocenianie kształtujące odgrywa rolę absolutnie kluczową. To nie jest jedna z wielu metod, ale zmiana całej filozofii podejścia do ucznia, w której nauczyciel staje się przewodnikiem i towarzyszem w procesie poznawczym. Ocenianie kształtujące pozwala uczniowi zrozumieć, czego się uczy, po co to robi i jakie są kryteria jego sukcesu. Informacja zwrotna zastępuje stopnie i testy, a samoocena oraz refleksja nad własną nauką stają się nieodłączną częścią lekcji. Uczeń zaczyna postrzegać swoje błędy jako źródło wiedzy, a nie porażki, co prowadzi do wzrostu motywacji wewnętrznej i budowania wiary we własne możliwości.
W tym kontekście sprawczość ucznia zyskuje szczególne znaczenie. Dziecko, które czuje, że ma wpływ na to, czego i jak się uczy, chętniej podejmuje wysiłek, łatwiej radzi sobie z trudnościami i bardziej angażuje się w proces dydaktyczny. W edukacji zróżnicowanej to właśnie sprawczość, często rozumiana jako poczucie kontroli nad własnym rozwojem, staje się fundamentem efektywnego uczenia się.
Nie można jednak mówić o sprawczości bez odniesienia do metod aktywizujących, które są naturalnym dopełnieniem oceniania kształtującego. Aktywne uczenie się wymaga ruchu, współpracy, samodzielności i eksperymentowania. W klasie, która dyskutuje, rozwiązuje problemy i tworzy, uczniowie są zaangażowani nie dlatego, że muszą, lecz dlatego, że chcą. Dzięki temu rozwijają nie tylko wiedzę, lecz także kompetencje społeczne, emocjonalne i poznawcze. Metody takie jak drama, projekt, debata, burza mózgów czy edukacja outdoorowa stają się realnym narzędziem pracy w klasach, w których różnorodność nie jest przeszkodą, lecz wartością.
Podsumowując, ocenianie kształtujące, metody aktywizujące i świadome wsparcie nauczycieli przez SCWEW to filary nowoczesnej szkoły otwartej na różnorodność. To szkoła, która nie skupia się na wyniku, lecz na procesie. Nie ocenia, lecz wspiera. Nie zamyka w schematach, lecz otwiera na możliwości. Kierunki polityki oświatowej wyznaczają dziś ambitny, ale konieczny kierunek zmian. SCWEW pokazują, jak te zmiany realnie wprowadzać z szacunkiem do ucznia i nauczyciela. I choć nie ma jednej drogi do dobrej edukacji, to jedno jest pewne: jeśli chcemy, by szkoła była miejscem, w którym każde dziecko może rozkwitnąć, musimy nauczyć się pytać nie tylko: „Co oceniasz?”, ale przede wszystkim „Jak wspierasz?”.
#FunduszeUE #FunduszeEuropejskie #SCWEW #ORE
