Ośrodek Rozwoju Edukacji

Autorka: Barbara Muszyńska

Materiały opracowane w ramach projektu są zgodne z aktualnymi trendami w dydaktyce, ze szczególnym uwzględnieniem aspektu interdyscyplinarności. Uznają one istotną wartość tego podejścia i promują świadomość nauczycieli w zakresie znaczenia interdyscyplinarnego nauczania. Ponadto, podkreślają korzyści, jakie takie podejście przynosi w kontekście efektywności procesu edukacyjnego oraz wspierania głębokiego uczenia się.

Interdyscyplinarność w nauczaniu wczesnoszkolnym

Interdyscyplinarność w nauczaniu wczesnoszkolnym polega na łączeniu treści z różnych dziedzin wiedzy w celu kompleksowego rozwijania umiejętności i kształtowania postaw uczniów. Projekt „Pogromcy śmieci – w świecie ekologicznych wyzwań” Sylwii Tkocz stanowi doskonały przykład takiego podejścia. [1]

Projekt obejmuje zagadnienia z edukacji przyrodniczej, informatycznej, matematycznej, polonistycznej i społecznej. Uczniowie prowadzą obserwacje i doświadczenia przyrodnicze, analizują wyniki, wyszukują informacje w Internecie, tworzą rysunki i prezentacje multimedialne, dokonują obliczeń, redagują opisy, uczestniczą w dyskusjach i pracują w grupach.

Korzyści interdyscyplinarności

Interdyscyplinarne nauczanie przynosi wiele korzyści:

• Umożliwia holistyczne podejście do zagadnień i problemów
• Rozwija różnorodne umiejętności uczniów
• Kształtuje kompetencje miękkie, takie jak praca zespołowa i kreatywność
• Angażuje uczniów o różnych stylach uczenia się (wzrokowcy, słuchowcy, kinestetycy)
• Pozwala na indywidualizację nauczania i dostosowanie do potrzeb uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

Nauczyciel pełni rolę przewodnika, organizując różnorodne działania i stwarzając optymalne warunki do samodzielnej pracy uczniów. Projekt „Pogromcy śmieci” pokazuje, jak można skutecznie łączyć treści z różnych obszarów, rozwijając przy tym kluczowe kompetencje uczniów.

Interdyscyplinarne nauczanie przyrody w szkole podstawowej

Zgodnie z treścią opracowanego scenariusza interdyscyplinarnego projektu edukacyjnego do nauczania przyrody, Blandyna Zajdler autorka scenariusza „Co dzieje się na widnokręgu” [2] podkreśla znaczenie podejścia interdyscyplinarnego w kształceniu młodszych uczniów. Scenariusz przewiduje korelację treści z podstawy programowej z czterech przedmiotów: przyrody, informatyki, języka polskiego i matematyki.

Realizacja projektu wymaga współpracy nauczycieli różnych przedmiotów, co umożliwia uczniom kompleksowe zrozumienie zagadnień przyrodniczych oraz rozwijanie różnorodnych kompetencji. Nauczyciel przyrody współpracuje z nauczycielami informatyki, języka polskiego i matematyki, aby wspomagać uczniów w wyszukiwaniu informacji, opisywaniu obserwacji przyrodniczych, wykonywaniu pomiarów i prowadzeniu dokumentacji.

Praca metodą projektu sprzyja indywidualizacji procesu nauczania, dostosowując go do potrzeb i możliwości poszczególnych uczniów, w tym tych ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Różnorodne metody pracy, takie jak mapowanie pojęć, burza mózgów czy praca w terenie, angażują uczniów o zróżnicowanych zdolnościach i stylach uczenia się.

Interdyscyplinarne nauczanie przyrody kształtuje szereg kluczowych kompetencji u uczniów, w tym kompetencje cyfrowe, umiejętność uczenia się, innowacyjność i przedsiębiorczość, komunikację, pracę zespołową oraz kompetencje językowe i przyrodnicze. Uczniowie mają okazję łączyć wiedzę z różnych dziedzin, co ułatwia zrozumienie złożonych zjawisk przyrodniczych i ich powiązań z innymi obszarami życia.

Podsumowując, interdyscyplinarne podejście do nauczania przyrody w szkole podstawowej, poprzez integrację treści, współpracę nauczycieli różnych przedmiotów oraz aktywizujące metody pracy, pozwala na holistyczne kształcenie uczniów, lepsze zrozumienie otaczającego ich świata oraz rozwijanie szerokiego wachlarza kluczowych kompetencji niezbędnych w dalszej edukacji i życiu.

Podsumowując

Interdyscyplinarne podejście do nauczania, zarówno na etapie edukacji wczesnoszkolnej, jak i w szkole podstawowej, przynosi liczne korzyści dla wszechstronnego rozwoju uczniów. Integracja treści z różnych dziedzin, realizowana poprzez projekty edukacyjne, umożliwia holistyczne ujęcie zagadnień i problemów oraz kształtowanie szerokiego spektrum umiejętności i kompetencji kluczowych.

Nauczanie interdyscyplinarne angażuje uczniów o zróżnicowanych stylach uczenia się, wspierając ich indywidualne potrzeby i możliwości, w tym potrzeby uczniów ze specjalnymi wymaganiami edukacyjnymi. Stosowanie aktywizujących metod sprzyja rozwijaniu kompetencji miękkich, jak praca zespołowa, kreatywność, komunikacja oraz umiejętności cyfrowych i informatycznych.

W tym podejściu nauczyciel pełni rolę przewodnika, organizując różnorodne działania i stwarzając optymalne warunki do samodzielnej pracy uczniów. Współpraca nauczycieli różnych przedmiotów jest kluczowa dla skutecznej realizacji projektów interdyscyplinarnych, które przygotowują uczniów do lepszego zrozumienia złożoności otaczającego świata i radzenia sobie z wyzwaniami życia codziennego oraz dalszej edukacji.

Interdyscyplinarne nauczanie, poprzez integrację wiedzy i umiejętności z różnych obszarów, stanowi skuteczną drogę do holistycznego kształcenia oraz rozwijania kompetencji przyszłości, niezbędnych dla odniesienia sukcesu w dynamicznie zmieniającym się świecie.

Zachęcamy do zapoznania się z materiałem filmowym Między wschodem a zachodem | Materiał dydaktyczny ilustrujący pracę szkół ćwiczeń

Bibliografia:

• Ivanitskaya, L., Clark, D., Montgomery, G., & Primeau, R. (2002). Interdisciplinary learning: Process and outcomes. Innovative Higher Education, 27(2), 95-111.
• Repko, A. F., & Szostak, R. (2020). Interdisciplinary research: Process and theory. SAGE Publications.
• Newell, W. H. (2010). Educating for a complex world: Integrative learning and interdisciplinary studies. Liberal Education, 96(4), 6-11.
• Nikitina, S. (2006). Three strategies for interdisciplinary teaching: Contextualizing, conceptualizing, and problem‐centring. Journal of curriculum studies, 38(3), 251-271.
• Zespół CEO Jak wprowadzać interdyscyplinarność w szkole?  Artykuł online w otwartym dostępie
• Skura, M., Lisicki, M. Wprowadzanie do szkół różnych form interdyscyplinarności jest dziś koniecznością, CEO, Artykuł online w otwartym dostępie
• IBE Interdyscyplinarność w edukacji przyropdniczej – podstawa programowa i praktyka szkolna, dokument online w otwartym dostępie

[1] https://zpe.gov.pl/a/edukacja-wczesnoszkolna—interdyscyplinarne-projekty-edukacyjne/D6UQEgzaN

[2] https://zpe.gov.pl/a/obszar-4—geografia-i-przyroda-ii-etap-edukacyjny—interdyscyplinarne-projekty-edukacyjne/D10RYolNx

Kierunki polityki oświatowej państwa na rok szkolny 2024/2025 koncentrują się na nowoczesnym podejściu do edukacji, rozwijaniu kompetencji cyfrowych, edukacji obywatelskiej i prozdrowotnej, wsparciu psychologicznym oraz uwypukleniu funkcji uczenia się przez całe życie.

Działania te mają na celu zapewnienie wysokiej jakości edukacji, która odpowiada na wyzwania współczesnego świata oraz przygotowuje uczniów do życia w dynamicznie zmieniającym się społeczeństwie.

W dzisiejszym prężnie rozwijającym się świecie, umiejętności cyfrowe stają się kluczowym elementem edukacji. Zarówno uczniowie, jak i nauczyciele muszą być przygotowani do efektywnego wykorzystania technologii w procesie nauczania i uczenia się. Ważnym aspektem tego przygotowania jest bezpieczne poruszanie się w sieci oraz krytyczna analiza informacji dostępnych w Internecie.

Z zestawami narzędzi edukacyjnych prezentujemy metodyczne podejście do wspierania rozwoju tych umiejętności, wykorzystując narzędzie, jakim jest Zintegrowana Platforma Edukacyjna (ZPE).

Metodyczne wykorzystanie narzędzi i materiałów online

Nauczyciele powinni być przeszkoleni w metodycznym wykorzystywaniu narzędzi i materiałów dostępnych online, aby zapewnić wysoką jakość nauczania i uczenia się. Szczególnie istotne jest korzystanie ze sprawdzonych materiałów, takich jak zamieszczonych na ZPE. Zintegrowana Platforma Edukacyjna oferuje szeroką gamę zasobów edukacyjnych, które można wykorzystać w procesie nauczania. Nauczyciele mogą korzystać z gotowych scenariuszy lekcji, programów, poradników oraz innych narzędzi dostępnych pod linkiem Zestawy narzędzi edukacyjnych.

Informacje o możliwościach wykorzystania Zestawów Narzędzi Edukacyjnych:

W programach nauczania przedstawione są założenia teoretyczne programu, konstrukcja programu, zakładane cele kształcenia, organizacja warunków i sposób realizacji kształcenia, zalecane metody, techniki, formy pracy. Omówiona jest indywidualizacja pracy uczniów, praca z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych i sposób oceniania osiągnięć uczniów. Podany jest sposób przeprowadzenia ewaluacji programu, oceny jego funkcjonalności i przydatności.

W poradnikach metodycznych, pełniących rolę uzupełniającą do programów nauczania, przedstawiona jest problematyka planowania pracy w procesie dydaktycznym i wychowawczym, nauczania przedmiotu na danym etapie edukacyjnym, organizacji procesu dydaktycznego, zasad pracy na lekcji, nauczania treści kształcenia, kształtowania umiejętności przedmiotowych i ponad przedmiotowych. Omówione jest planowanie i wdrażanie działań wspierających kształtowanie kompetencji kluczowych i umiejętności miękkich, monitorowanie i ocenianie postępów ucznia oraz zadania nauczyciela w kontekście realizacji edukacji włączającej.

Scenariusze interdyscyplinarnych projektów edukacyjnych są nowoczesnym sposobem uczenia się przez doświadczanie, ponieważ pozwalają na przekraczanie granic między szkołą a zwykłym życiem. Integrują wiedzę przedmiotową, łącząc wiele umiejętności i dziedzin wiedzy. Kształtują kompetencje przedmiotowe i uniwersalne. Wspierają holistyczny rozwój ucznia.

Narzędzia pomiaru dydaktycznego i ewaluacji kompetencji kluczowych pozwalają na podsumowanie wyników i ewaluację procesu dydaktycznego. Zawierają testy diagnostyczne badające poziom wiedzy i umiejętności: test diagnozy wstępnej, test diagnozy bieżącej, test diagnozy śródrocznej, test diagnozy na zakończenie. W materiale znajdują się także testy przyrostu wiedzy i umiejętności. Zaprezentowane są arkusze samooceny i oceny koleżeńskiej. Kompetencje uczniów nauczyciel będzie mógł ocenić poprzez zastosowanie arkuszy formatywnej i sumującej ewaluacji kompetencji kluczowych oraz wzorując się na przykładach

Rozwój umiejętności cyfrowych jest kluczowym elementem współczesnej edukacji. Bezpieczeństwo w sieci i krytyczna analiza informacji są niezbędne dla uczniów i nauczycieli, aby mogli skutecznie poruszać się w cyfrowym świecie. Wykorzystanie nowoczesnych narzędzi, w tym zasobów dostępnych na Zintegrowanej Platformie Edukacyjnej, umożliwia efektywne i angażujące nauczanie. Poprzez metodyczne podejście do tych zasobów, nauczyciele mogą zapewnić wysoką jakość edukacji, dostosowaną do wymagań współczesnego świata.

Podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2024/2025

Autorka Magdalena Brewczyńska

#FunduszeEuropejskie #FunduszeUE

W maju br. Ministerstwo Edukacji Narodowej nawiązało partnerstwo z firmą Canva – globalną platformą do komunikacji wizualnej. W ramach programu Canva for Education wszyscy nauczyciele uczący w szkołach i uczniowie od klasy IV szkoły podstawowej otrzymali bezpłatny dostęp do zaawansowanej wersji platformy.

W ramach Zestawów Narzędzi Edukacyjnych (ZNE) Canva również jest wykorzystywana jako jeden z elementów wspierających kreatywne i efektywne uczenie się.

Dlaczego pracujemy z Canvą? Dzięki intuicyjnemu interfejsowi, łatwym w użyciu funkcjom i bogatej bibliotece szablonów, zarówno nauczyciele, jak i uczniowie mogą szybko opanować jej obsługę i skupić się na tworzeniu atrakcyjnych materiałów edukacyjnych. Ponadto Canva pomaga w lepszym zrozumieniu i przyswajaniu wiedzy poprzez wizualne notatki, mapy myśli i diagramy. Umożliwia również pracę w grupach, co jest szczególnie cenne w edukacji, na przykład w kontekście przygotowania do rynku pracy.

Poniżej krótki materiał filmowy prezentujący Zestawy Narzędzi Edukacyjnych oraz wykaz najistotniejszych źródeł danych o Canvie:

• Canva i ZNE
• Ważne informacje: uczniowie i nauczyciele mogą uzyskać bezpłatny dostęp do zaawansowanej wersji Canva for Education za pośrednictwem swojego loginu w Zintegrowanej Platformie Edukacyjnej (ZPE), dostępnej na stronie
• Edukacja i Canva
• Jak pozyskać dane logowania do Zintegrowanej Platformy Edukacyjnej ze Strefy Pracownika w Systemie Informacji Oświatowej (SIO)
• Canva – materiały, instrukcje
• Polska społeczność edukatorów Canvy
• Canva dla Edukacji i ZPE: pierwsze kroki (webinar Agnieszki Halickiej – Ambasadorka Canvy) 

Przypominamy i zachęcamy do korzystania z zestawów narzędzi edukacyjnych, wykorzystując przy tym tę samą lokalizację ZNE i Canvy – na Zintegrowanej Platformie Edukacyjnej

A my znajdujemy się tutaj – link do strony

#FunduszeEuropejskie #FunduszeUE

Zapraszamy do wysłuchania wstępu teoretycznego do opracowanych przez dr Barbarę Muszyńską programów i scenariuszy lekcji językowych dla I i II etapu edukacyjnego.

Dr Barbara Muszyńska, to pracownik akademicki Dolnośląskiej Szkoły Wyższej we Wrocławiu, specjalistka w nauczaniu języków obcych, szczególnie w kontekście edukacji dwujęzycznej i różnojęzycznej, autorka wielu publikacji, w tym także opracowanych dla ORE.

Zestawy narzędzi edukacyjnych do wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego

#FunduszeEuropejskie #FunduszeUE

Część 1: języki obce

„Sami musimy stać się zmianą, do której dążymy w świecie”

(Mahatma Gandhi)

Przyzwyczajenie i zmiana. Te dwa elementy są nieodłączną częścią naszego życia. Przyzwyczajenie do tego, co znamy daje nam poczucie bezpieczeństwa. Zmiana, choć towarzyszy nam na co dzień, często wywołuje w nas niechęć, opór, a nawet lęk przed tym, co nieznane. Skoro jednak zmiany są nieuchronne, warto potraktować je jako wyzwanie i źródło nowych możliwości i podejście takie zastosować także do zmian w środowisku zawodowym.

Szkoła zmienia się, dostosowuje się do potrzeb ucznia. Ostatnio wprowadzona zmiana  ̶ rezygnacja z obowiązkowych prac domowych[1] wywołała lawinę dyskusji, dzieląc środowiska szkolne, rodziców i uczniów na obozy zwolenników i przeciwników tego rozwiązania. Przeciwnicy i sceptycy wyrażają obawy, że brak prac domowych znacznie obniży poziom nauki.

Tymczasem badania naukowe (IBE[2]) pokazują, że prace domowe nie wpływają znacznie na poprawę wyników nauczania, oraz wskazują, że „efektywność edukacyjna korzystania z prac domowych zależy nie od ich częstotliwości i intensywności, ale jakości […] oraz od samodzielności ucznia i jego poziomu motywacji do nauki”.

Skoro nie ma obowiązkowej nauki w domu, jak skłonić ucznia, aby uczył się efektywnie i jak zarządzać tą zmianą w edukacji, aby wpłynęła na podniesienie jakości kształcenia i zgodnie z wynikiem powyższych badań rozwijała samodzielność i motywację uczniów? Jak zmienić swoje przyzwyczajenia co do sposobu planowania i prowadzenia lekcji?

Zestawy narzędzi edukacyjnych[3] dostępne na Zintegrowanej Platformie Edukacyjnej (ZPE) proponują wiele rozwiązań, które mogą wesprzeć nauczyciela w realizacji kształcenia. Poniżej przedstawione zostaną przykłady, ilustrujące propozycje dla nauczycieli języków obcych (na podstawie przykładów z języka angielskiego) w kontekście rozwijania samodzielności i motywacji wewnętrznej ucznia.

1. Metody i techniki pracy rozwijające poczucie przydatności nauki języka obcego oraz sprzyjające:

1. aktywności własnej ucznia w procesie uczenia się języka obcego i rozwijające umiejętności potrzebne do samodzielnego myślenia i działania
2. wykorzystywaniu wcześniej nabytej wiedzy, dzieleniu się nią i budowaniu na niej nowych treści
3. zaspakajaniu ciekawości poznawczej poprzez wykorzystywanie tematyki interesującej ucznia
4. zróżnicowanym formom powtarzania wiedzy
5. pracy w zespole, budującej pozytywne relacje w klasie oraz z nauczycielem i pomagającej w uczeniu się od siebie nawzajem
6. refleksyjnej ocenie postępów ucznia oraz procesowi samooceny.

Tych kilka przykładów może posłużyć do zaplanowania zadań, jakie uczeń będzie chciał wykonać po lekcjach, samodzielnie, bądź wspólnie z innymi uczniami.

1. Uczenie się/utrwalanie/powtarzanie słownictwa można zaproponować lub oddać inicjatywę uczniom w celu przygotowania (w zależności od możliwości językowych ucznia):

• mini słowniczka, z definicjami w języku polskim, angielskim lub za pomocą ilustracji
• mapy myśli,
• lapbooka,
• fiszek,
• quizu

2. Utrwalenie struktur leksykalno-gramatycznych poprzez np.: nagranie wywiadu z członkiem rodziny lub inną osobą, przygotowanie prezentacji z danego tematu, przygotowanie przez osobę chętną materiałów dla uczniów w klasie na np. lekcję powtórzeniową.

3. Prowadzenie dzienniczka „Moje postępy w angielskim” – gdzie uczeń monitoruje swoją naukę, i ocenia co pamięta, a co musi jeszcze utrwalić (rozłożenie nauki w czasie i odtwarzanie wiedzy).

Ważne jest, aby w swoich działaniach uczeń otrzymał wsparcie i wskazówki od nauczyciela oraz ocenę słowną, opartą na rzetelnej refleksji. Istotne jest, aby planując zadania dodatkowe dla ucznia, wspierać go w rozwijaniu umiejętności takich jak: samodzielność i odpowiedzialność, planowanie czasu, zarządzanie nim, organizacja pracy oraz samodzielność w rozwiązywaniu problemów, jak również radzenie sobie ze stresem związanym z terminami. Te umiejętności będą dla ucznia niezwykle istotne w życiu codziennym i zawodowym, a także mają kluczowe znaczenie w kontekście czekających egzaminów.

Dodatkowo, zadania wykonywane przez ucznia poza lekcjami umożliwią utrwalenie materiału i lepsze zrozumienie go, co z kolei przyczyni się do lepszych wyników w nauce i pozytywnie wpłynie na rozwój jego motywacji i zainteresowania nauką. Nauczyciel może także ocenić postępy ucznia poza szkołą i zidentyfikować obszary, w których potrzebuje on dodatkowej pomocy czy wsparcia. Dzięki temu uczniowie będą czuć się bardziej zaangażowani w proces nauki i osiągną postępy zgodne z własnymi możliwościami.

Autorka Elżbieta Witkowska

#FunduszeEuropejskie #FunduszeUE

[1] ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI  z dnia 22 marca 2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz.U. Warszawa, dnia 25 marca 2024 r. Poz. 438); § 1 pkt 1.

[2] https://ibe.edu.pl/pl/publikacje-przygotowanie-i-realizacja-miedzynarodowych-badan (dostęp na 15.04.2024)

[3] https://zpe.gov.pl/a/zestawy-narzedzi-edukacyjnych/DdkFeif7i (dostęp na 15.04.2024)