Ośrodek Rozwoju Edukacji

Obchody Narodowego Święta Niepodległości to okazja do przekazania wiedzy o historii Polski w przystępny i angażujący sposób. W szkołach i przedszkolach organizuje się zajęcia plastyczne i artystyczne, takie jak robienie kotylionów, flag czy laurek dla Ojczyzny, które rozwijają kreatywność i poczucie przynależności narodowej. Dzieci uczą się wierszy i pieśni patriotycznych, a także biorą udział w uroczystych apelach, podczas których z dumą śpiewają hymn narodowy, co kształtuje ich postawy patriotyczne i szacunek do symboli narodowych.

Nauczycielom przedszkola proponujemy wykorzystanie scenariuszy:

• „Moja mała ojczyzna” autorstwa Kariny Muchy, Iwony Pietruchy i Anny Stalmach-Tkacz;
• „Kocham Cię, Polsko. Teleturniej” autorstwa Kariny Muchy, Iwony Pietruchy i Anny Stalmach-Tkacz;
• „Polskie symbole narodowe” autorstwa Bożeny Paździo, Magdaleny Klabachy-Licy, Wioletty Majewskiej i Renaty Paździo;
• „Początki Polski” autorstwa Bożeny Paździo, Magdaleny Klabachy-Licy, Wioletty Majewskiej i Renaty Paździo.

Nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej zachęcamy do skorzystania ze scenariuszy:

• „Niepodległa Polska” autorstwa Marzeny Kędry;
• „11 listopada 1918 roku – żywa lekcja historii” autorstwa Marzeny Kędry;
• „Co to jest historia?” autorstwa Renaty Pasymowskiej;
• „Piszę własną legendę” autorstwa Renaty Pasymowskiej;
• „Jan Matejko – malarz dziejów Polski. Bawimy się w kopistów” autorstwa Renaty Pasymowskiej.

Różnorodne działania i metody pracy zaproponowane w scenariuszach z pewnością staną się inspiracją do uczczenia tego ważnego narodowego święta, a także wsparciem w realizacji tematyki historycznej podczas pracy w szkole i przedszkolu.

#FunduszeEuropejskie

Pieśni i hymny patriotyczne od wieków towarzyszyły Polakom w chwilach radości i próby – stały się wyrazem wspólnoty, odwagi i nadziei. Muzyka narodowa – od „Bogurodzicy” po „Mazurka Dąbrowskiego” – stanowi żywe świadectwo historii i tożsamości naszego narodu, łącząc sztukę z emocjami, tradycją i wartościami.

W scenariuszu dla klasy IV szkoły podstawowej „Muzyczne symbole naszego narodu” uczniowie poznają historię polskich pieśni hymnicznych, ich znaczenie w budowaniu patriotyzmu oraz uczą się właściwego wykonywania hymnu państwowego. Lekcja rozwija świadomość narodową, wrażliwość muzyczną i kompetencje cyfrowe, ponieważ łączy treści z muzyki, historii i edukacji obywatelskiej.

W ramach tematu uczniowie realizują zadania:

• poznają historię polskich symboli narodowych – flagi, godła i hymnu;
• analizują tekst i melodię „Mazurka Dąbrowskiego”;
• porównują dawne pieśni hymniczne, takie jak „Bogurodzica”, „Rota” czy „Gaude Mater Polonia”;
• wykonują hymn w różnych układach głosowych (grupowo, solowo);
• tworzą interaktywne ćwiczenia i quizy o symbolach narodowych;
• projektują cyfrowy plakat „Muzyka wolności” w Canvie lub ToonDoo;
• wyrażają emocje i refleksje poprzez sztukę – muzykę, obraz i słowo.

Przykładowo w zadaniu „Mój muzyczny symbol narodowy” uczniowie przygotowują cyfrowy plakat lub komiks o wybranym polskim symbolu patriotycznym z wykorzystaniem cytatów z pieśni i elementów barw narodowych. Podczas realizacji lekcji uczniowie używają programów MuseScore i Canva, analizują zapis nutowy hymnu oraz tworzą jego własne interpretacje graficzne.

Uczniowie uczestniczący w lekcji:

• rozumieją znaczenie symboli narodowych i ich funkcję w kulturze;
• rozpoznają i wykonują hymn Polski z zachowaniem właściwej postawy i właściwych emocji;
• współpracują podczas tworzenia kreatywnych prezentacji, plakatów lub krótkich nagrań muzycznych.

Udział w lekcji sprzyja rozwijaniu kompetencji społecznych, obywatelskich, kulturowych i cyfrowych. Uczniowie uczą się łączyć tradycję z nowoczesnymi środkami wyrazu, a poprzez muzykę odkrywają, że patriotyzm to nie tylko pamięć o przeszłości, lecz także świadome budowanie wspólnej przyszłości.

Lekcja o muzycznych symbolach narodu to niezwykła podróż przez dźwięki, emocje i historię. Uczniowie odkrywają, że muzyka może być formą wspólnej pamięci, dumy i radości z bycia częścią większej wspólnoty – narodu.

Zestawy Narzędzi Edukacyjnych stanowią nie tylko pomoce dydaktyczne, lecz także zaproszenie do pogłębionej refleksji nad historią, która nieprzerwanie wpływa na kształtowanie naszej tożsamości narodowej. Scenariusz „Trzy nierówne połówki, czyli trudne początki niepodległości” przypomina, że odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 roku było zaledwie początkiem długiego i złożonego procesu budowania suwerennego państwa, a nie – zwieńczeniem tego wysiłku.

Gdy po 123 latach zaborów Polska wracała na mapę Europy, była jak mozaika złożona z trzech różnych części: rosyjskiej, pruskiej i austriackiej. Inne prawa, waluty, tory kolejowe, a nawet miary i wagi. Wszystko trzeba było połączyć od nowa. Wysiłek tysięcy żołnierzy, dyplomatów i zwykłych obywateli pozwolił zbudować państwo, które mimo różnic potrafiło mówić jednym głosem. To lekcja, która pozostaje aktualna, ponieważ niepodległość nie jest prezentem, lecz zadaniem. Wymaga wspólnej pracy, odpowiedzialności i wiary w to, że nawet z „trzech nierównych połówek” można stworzyć całość.

Autorka scenariusza Małgorzata Wojnarowska pokazuje, że historia to nie martwe daty w podręczniku. To przestrzeń do rozmowy o odpowiedzialności i odwadze.

#FunduszeEuropejskie

Warto dyskutować, bo w dialogu rodzi się zrozumienie, a w zrozumieniu zaczyna się mądrość. Rozmawiając, uczymy się widzieć świat oczami innych i odkrywamy, że możemy się pięknie różnić.

Scenariusz lekcji „Czy dialog jest potrzebny?” to znakomity przykład synergii nauczania filozofii z rozwijaniem kluczowych kompetencji uczniów. Dzięki przyjętemu podejściu uczniowie nie tylko poznają treści filozoficzne, ale przede wszystkim rozwijają umiejętności potrzebne w życiu społecznym i zawodowym.

Lekcja opiera się na idei konstruktywizmu. Zamiast słuchać wykładu nauczyciela, uczniowie sami stają się badaczami i twórcami wiedzy. Podczas pracy w grupach tworzą z klocków symboliczne „miasta”, które przedstawiają różne kierunki filozoficzne: hermeneutykę, personalizm, filozofię życia i filozofię dialogu. W ten sposób abstrakcyjne pojęcia nabierają dla nich realnego znaczenia i stają się zrozumiałe.

Scenariusz doskonale wpisuje się w ideę nauczania opartego na aktywizujących metodach pracy. Zachęca do stawiania pytań, interpretacji i refleksji, a także do współpracy w grupie. Filozofia przestaje być przedmiotem teoretycznym, za to staje się przestrzenią dyskusji i wspólnego odkrywania sensu.

Właśnie w tym tkwi wartość scenariusza – w pokazaniu, że filozofia zaczyna się od rozmowy i każdy uczeń może się stać jej uczestnikiem.

#FunduszeEuropejskie

„Requiem d-moll” Wolfganga Amadeusza Mozarta pozostaje jednym z najbardziej fascynujących utworów w historii muzyki klasycznej. Ta kompozycja z 1791 roku nie została dokończona przez samego Mozarta. Utwór powstał na zamówienie anonimowego zleceniodawcy, którym okazał się hrabia Franz von Walsegg. Mozart rozpoczął pracę nad „Requiem” w sierpniu 1791 roku, a zmarł 5 grudnia tego samego roku. Dokończenie dzieła przypisuje się jego uczniowi Franzowi Xaverowi Süssmayrowi, który opracował brakujące fragmenty na podstawie notatek mistrza.

„Requiem d-moll” to msza żałobna, należąca do gatunku muzyki sakralnej, z charakterystycznymi częściami: Introitus, Kyrie, Dies irae, Lacrimosa, Offertorium, Sanctus, Agnus Dei i Communio. Utwór łączy monumentalność chóru z subtelnością partii solowych i orkiestrowych, aby odzwierciedlić dramatyzm i głębię emocji. Od dawna inspiruje muzyków, teatry operowe i filharmonie na całym świecie.

W scenariuszu dla klas I–IV szkoły ponadpodstawowej „Tajemnicze i niedoścignione… Requiem Mozarta” uczniowie poznają historię powstania utworu, jego budowę oraz interpretacje muzyczne. Celem lekcji jest analiza dzieła, zrozumienie jego znaczenia w historii muzyki i przedstawienie go w formach artystycznych. Nauczyciel przeprowadza demonstrację fragmentów utworu, wskazując charakterystyczne elementy harmonii, dynamiki i faktury muzycznej.

W ramach tematu uczniowie realizują różne zadania: historia powstania „Requiem”, charakterystyka mszy żałobnej, analiza fragmentów muzycznych, partia chóru i soliści, instrumentacja orkiestry, interpretacja części Lacrimosa, wpływ dzieła na kulturę, znaczenie tekstu łacińskiego, porównanie z innymi mszami, „Requiem” w filmie i teatrze, twórczość Mozarta w kontekście dzieła, praca plastyczna inspirowana muzyką.

Przykładowo w zadaniu „Analiza fragmentów muzycznych” uczniowie powinni omówić trzy zagadnienia: strukturę utworu, zastosowane środki wyrazu muzycznego oraz emocje przekazywane przez kompozytora. Podczas realizacji lekcji uczniowie wykorzystują narzędzia cyfrowe do odsłuchu, analizy partytury i tworzenia własnych interpretacji muzycznych.

Uczniowie uczestniczący w lekcji:

• przedstawiają historię powstania „Requiem d-moll”;
• analizują role poszczególnych partii chóralnych i solowych;
• prezentują ilustrację inspirowaną utworem Mozarta.

Udział w lekcji sprzyja rozwijaniu kompetencji związanych z kreatywnością i wyrażaniem siebie. Uczniowie uczą się współpracy w grupie i interpretowania dzieła artystycznego oraz poszerzają wiedzę muzycznej, a jednocześnie kształtują wrażliwość estetyczną i umiejętności analityczne.

Lekcja o „Requiem” Mozarta to niezwykła podróż w głąb emocji i tajemnicy jednego z najbardziej poruszających dzieł muzyki klasycznej. Pozwala uczniom odkryć, że muzyka potrafi opowiadać o życiu, przemijaniu i nadziei w sposób, którego nie da się wyrazić słowami.

#FunduszeEuropejskie