Pytania Beneficjenta konkursowego wraz z odpowiedziami dotyczące Specjalnych Potrzeb Edukacyjnych i WCAG (wytyczne dla dostępności treści internetowych)
Projekt pn.: Weryfikacja i odbiór zestawów narzędzi edukacyjnych wspierających proces wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego w zakresie rozwoju umiejętności uniwersalnych dzieci i uczniów oraz kompetencji kluczowych niezbędnych do poruszania się na rynku pracy nr POWR.02.10.00-IP.02-00-005/20 realizowany w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, Oś II – Efektywne polityki publiczne dla rynku pracy, gospodarki i edukacji, Działanie 2.10 – Wysoka jakość systemu oświaty.
Pytanie nr 1
Po dzisiejszej naradzie redakcyjnej chcielibyśmy Panią poprosić o doprecyzowanie kwestii zagadnienia edukacji włączającej. Nosimy się z kilkoma pomysłami rozwiązań, które uwzględniałyby indywidualne potrzeby osób przejawiających różne rodzaje niepełnosprawności. Zastanawiamy się na przykład, czy w każdym scenariuszu nie umieścić przynajmniej jednego ćwiczenia, które miałoby wspierać zarówno edukację włączającą, jak i projektowanie uniwersalne (np. jeśli ćwiczenie polega na znalezieniu dziesięciu różnic między obrazkami, to od uczniów niepełnosprawnych intelektualnie możemy wymagać pięciu, zaś od uczniów szczególnie uzdolnionych – piętnastu. To oczywiście tylko przykład, lecz bardzo reprezentatywny dla naszych planów). Uważamy jednak, że kwestią wyjściową będzie poproszenie Panią o opinię ekspercką na temat tego, w jaki sposób edukacja włączająca ma się przejawiać w materiałach (np. scenariuszach) naszych autorów.
Korzystając również z okazji, że się z Panią kontaktuję, chciałbym również zapytać, czy w gronie Ekspertów podnosiliście Państwo problematykę nauczania zdalnego. W przypadku scenariuszy do lekcji będziemy starali się opracowywać wersje ćwiczeń, które uczniowie i nauczyciele będą mogli wykonywać zdalnie, rozważamy też taką ewentualność, aby w zestawie pięciu scenariuszy zawsze znajdował się jeden, który będzie dedykowany nauczaniu zdalnemu bądź hybrydowemu. Kwestią otwartą pozostawałoby, czy zastosujemy obie te strategie, czy którąś z nich. Nie chcielibyśmy jednak podejmować takich decyzji bez wcześniejszego zasięgnięcia Państwa opinii.
Odpowiedź na pytanie nr 1
odnosząc się do zapytań zawartych w treści maila dotyczących opracowania materiałów do projektu “Weryfikacja i odbiór zestawów narzędzi edukacyjnych wspierających proces wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego w zakresie rozwoju umiejętności uniwersalnych dzieci i uczniów oraz kompetencji kluczowych niezbędnych do poruszania się na rynku pracy”, które dotyczyły pracy z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych oraz nauczania zdalnego, rekomendujemy:
- Zawarcie treści dotyczących edukacji włączającej i projektowania uniwersalnego w programach nauczania (tworzonych do języków obcych: języka włoskiego, języka hiszpańskiego, języka rosyjskiego), poradnikach oraz w dodanych scenariuszach do poradników. Zalecamy ujęcie w/w propozycji w komentarzach metodycznych zawierających wskazówki w zakresie realizacji danej lekcji zgodnie z zasadami edukacji włączającej (załącznik nr 14 dokumentacji projektowej „Zestaw narzędzi edukacyjnych. Standardy merytoryczno-dydaktyczne”).
- Ujęcie problematyki edukacji zdalnej oraz hybrydowej z uwzględnieniem jej specyfiki – w komentarzach metodycznych.
- Ujęcie różnorodnych technik i metod nauczania w myśl projektowania uniwersalnego.
- Wykorzystanie zasobów znajdujących się na Zintegrowanej Platformie Edukacyjnej, które w istotny sposób odnoszą się również do kwestii wykorzystania nowych technologii w nauczaniu i kształceniu uczniów.
Naszym zdaniem poruszenie przez Pana powyższych kwestii jest niezwykle istotne w kontekście jakości opracowywanych narzędzi edukacyjnych i stanowi bardzo istotny aspekt wzbogacający materiały. Dziękujemy za zapytanie i propozycje zawarte w emailu, które mamy nadzieję znajdą swoje odzwierciedlenie w całościowym i spójnie przygotowanym zestawie narzędzi.
Wychodząc naprzeciw Państwa oczekiwaniom oraz potrzebom wyrażamy otwartość na udzielanie wskazówek w zakresie realizacji poszczególnych działań oraz jesteśmy otwarci na spotkania w formie online.
Pytanie nr 2
Czy dobrze rozumiemy, że w projektowaniu uniwersalnym mamy do czynienia z wielopoziomowością zadań dla uczniów o zróżnicowanych potrzebach edukacyjnych?
Odpowiedź na pytanie nr 2
Projektowanie uniwersalne to podejście zakładające, że dane rozwiązanie (np. architektoniczne, technologiczne) będzie dostępne dla jak najszerszej i zróżnicowanej grupy odbiorców. Autorzy poradnika mają pełną dowolność w proponowaniu takich rozwiązań metodycznych i dydaktycznych, które będą spełniać założenia projektowania uniwersalnego, o ile propozycje te są zgodne z Regulaminem konkursowym oraz Kryteriami oceny spełnienia standardu. Projektowanie uniwersalne nie wyklucza jednak konieczności stosowania specjalistycznego wsparcia dla uczniów ze zróżnicowanymi potrzebami edukacyjnymi. Szczegółowych wskazówek w tym zakresie należy szukać w Kryteriach oceny spełnienia standardu.
Pytania nr 3-7
- Tekst główny:
- rozmiar, rodzaj i typ czcionki,
- wielkość interlinii,
- układ marginesów,
- zasady zapisu tytułów publikacji, skrótowców,
- nazwy rozdziałów i podrozdziałów – sugerowane formatowanie.
- Nagłówki i stopki:
- nagłówki stron – wytyczne do edycji belki z logotypami,
- stopka – zawartość stopki i sugerowane formatowanie.
- Strona tytułowa:
- strona tytułowa – zawartość i sugerowane formatowanie.
- Tabele i ilustracje (jeśli występują):
- sugerowane formatowanie tabel oraz tekstu w tabeli,
- sugerowane formatowanie ilustracji,
- wytyczne do podpisy tabel i ilustracji,
- wprowadzanie tekstów alternatywnych do grafiki.
- Ustawienia pliku związane z dostępnością WCAG
Odpowiedź na pytania nr 3-7
Niniejsze zalecenia będące również odpowiedzią na pytania zadane przez Beneficjenta konkursowego należy stosować obligatoryjnie z uwzględnieniem zapisów zawartych w standardach (załącznikach do regulaminu konkursowego), w szczególności z uwzględnieniem standardu funkcjonalnego nr 15, standardu dostępności nr 16 oraz standardu techniczno – graficznego nr 17
Beneficjent winien dostosować (przygotować i poddać obróbce) wszystkie opracowane przez siebie narzędzia wchodzące w skład zestawów narzędzi edukacyjnych do wymogów standardu WCAG 2.1 w zakresie dostępności i użyteczności zgodnie z „Ustawą o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych” z 4 kwietnia 2019 r. oraz zgodnie z zaleceniami i uwagami Ekspertów merytorycznych przekazanych na etapie opracowania wspomnianych materiałów, zgodnie z harmonogramem realizacji projektu.
Szczegółowe wytyczne dotyczące stosowania standardu WCAG 2.1 zawiera Załącznik nr 16 – Standard dostępności.
Zasada dostępności
Dostępność informacji w postaci cyfrowej pozwala na dotarcie do szerszego grona odbiorców, dzięki uwzględnieniu potrzeb wszystkich użytkowników Sieci, szczególnie osób z niepełnosprawnościami (m.in.: osób niewidomych i słabowidzących, osób z dysfunkcją słuchu, osób niepełnosprawnych ruchowo). Odbiorcami dokumentów realizowanych z uwzględnieniem standardu WCAG 2.1 są użytkownicy, korzystający z programów asystujących. Efekty wdrożenia dostępności są także adaptowane przez pozostałych użytkowników, dzięki łatwej i szybkiej obsłudze dokumentów, która wynika z ich prawidłowej struktury.
Nieprawidłowo przygotowane dokumenty, w tym ich zawartość (między innymi tabele, schematy, wykresy i in.) powodują, że materiały nie spełniają wymogu dostępności, co łatwo sprawdzić poprzez programy odczytu ekranu np. NVDA.
Wybrane wskazówki
Struktura na podstawie stylów
- Wykorzystuj style wbudowane w edytorze tekstu, którego używasz, wtedy nadajesz dokumentowi strukturę.
- Najważniejsze dla dostępności dokumentu DOC jest stosowanie nagłówków. Nagłówki pozwalają osobom z dysfunkcją wzroku na nawigację pomiędzy sekcjami tekstu.
- Stosuj listy uporządkowane i nieuporządkowane. Nie numeruj list ręcznie ani nie twórz punktorów, np. w formie „-”.
- W tabelach oznaczaj wiersz nagłówkowy.
- Używaj akapitów na podstawie stylów szablonu. Używaj pojedynczego Entera. Pod akapitem automatycznie tworzy się odstęp, nie twórz odstępu międzyakapitowego za pomocą podwójnego Entera.
- Nie twórz ręcznych wcięć i przesunięć tekstu (np. za pomocą spacji). Używaj tabulacji ustawionej w programie.
Czytelna treść
- Nie justuj tekstu. Tekst musi być wyrównany do lewej strony (dla przykładu: wyrównywanie treści w dokumentach elektronicznych do lewej i prawej strony wiąże się z koniecznością zmiany szerokości odstępów między poszczególnymi literami tekstu i kolejnymi wyrazami. Te drobne różnice, praktycznie niezauważane przez większość czytelników, stanowią ogromną trudność dla dyslektyków – widząc znane słowo, z uwagi na odmienną szerokość odstępów między literami, mogą nie być w stanie rozpoznać danego wyrazu).
- Pamiętaj o odpowiednim świetle pomiędzy liniami i blokami tekstu – sugerowana interlinia 1,25-1,5 pkt (szczegółowe wytyczne dotyczące interlinii znajdują się na końcu dokumentu).
- Używaj fontów (czcionek) bezszeryfowych, np. Arial, Tahoma, Helvetica, Calibri, w rozmiarze co najmniej 12 pkt (szczegółowe wytyczne dotyczące wielkości czcionek znajdują się na końcu dokumentu).
Skrótowce
Jeżeli stosujesz skrótowiec, to zawsze wyjaśniaj go przy pierwszym użyciu, np. Podstawą dostępności są w wytyczne WCAG 2.1 (Web Content Accessibility Guidelines 2.1).
Nagłówki
- W programie MS Word (lub innym edytorze) dziel tekst, dodając nagłówki za pomocą stylów.
- Tytuł Twojego tekstu powinien być Nagłówkiem 1. Do podstawowego podziału tekstu na części używaj nagłówków drugiego poziomu, czyli stylu Nagłówek 2. Jeżeli daną część chcesz podzielić na jeszcze mniejsze fragmenty, użyj do tego nagłówka poziomu trzeciego, czyli stylu Nagłówek 3.
Listy numerowane i punktowane
- Jeżeli ważna jest kolejność elementów, umieść je w liście numerowanej.
- Jeżeli chodzi tylko o wymienienie elementów, umieść je w liście punktowanej.
- Twórz listy logiczne za pomocą przycisków w górnym pasku MS Word, a nie przez ręczne dopisywanie numerów, myślników czy punktorów.
Tabele
- Zawsze twórz wers lub kolumnę z nagłówkami opisującymi, jakiego typu dane znajdują się w poszczególnych kolumnach/wersach tabeli.
- Unikaj tabel złożonych – są trudne do odczytania.
- Jeżeli konieczne jest zamieszczenie tabeli, to twórz jak najprostsze tabele. Przede wszystkim unikaj łączenia i scalania komórek.
- Określ wiersz nagłówkowy – zaznacz pierwszy wiersz i we właściwościach tabeli w zakładce „Wiersz” włącz opcję „Powtórz jako wiersz nagłówka na początku każdej strony”.
Infografiki, wykresy, schematy
W przypadku złożonych treściowo grafik najważniejsze jest zapewnienie alternatywy – tekstu opisującego, co one prezentują. Jest to niezbędne, aby osoby korzystające z czytników ekranu (niewidome i słabowidzące) mogły dowiedzieć się, co znajduje się na tych grafikach. Ze względu na ilość informacji widocznych na takich grafikach opisanie treści w 15 słowach opisu alternatywnego nie jest możliwe. Niezbędne jest więc stworzenie dodatkowego opisu.
Przyjazne i zrozumiałe linki
- Linki są zrozumiałe, gdy słysząc tylko ich opis, jesteś w stanie powiedzieć, dokąd prowadzą i co się wydarzy po kliknięciu w nie.
- Unikaj linków składających się z jednego słowa. Nigdy nie stosuj następujących linków: „tu”, „tutaj”, „więcej” itp.
- Link do pliku do pobrania musi składać się z dokładnej nazwy, formatu pliku i jego wielkości w kilo-lub megabajtach, według schematu: Program konferencji „Edukacja ucznia zdolnego” (PDF, 124 KB).
- Linki do innych serwisów również zapisuj zrozumiale, np. „Więcej informacji o konferencji „Edukacja ucznia zdolnego” w serwisie Ministerstwa Edukacji i Nauki” zamiast „Więcej informacji o konferencji w serwisie www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka”.
Formatowanie narzędzie edukacyjnych przeznaczonych do publikacji (po uzyskaniu akceptacji merytoryczno – dydaktycznej)
Okładka:
Tytuł:
Czcionka: Botanika, Rozmiar: 26 pt
Autor:
Czcionka: Czcionka Botanika (w przypadku pliku .pdf – przygotowania materiału do upublicznienia, tj. obróbki graficznej), Rozmiar: 18 pt
Treść:
Nazwa rozdziału:
Czcionka: Botanika, Rozmiar: 14 pt
Teksty:
Czcionka: Botanika (w przypadku pliku .pdf – przygotowania materiału do upublicznienia, tj. obróbki graficznej), Rozmiar: 13 pt, Interlinia: 1,09, Akapit: 0,5 cm, Wyrównanie: do lewej
Pytanie nr 8
W którym miejscu w strukturze scenariuszy zawartych w poradniku metodycznym powinny znajdować się informacje o specjalnych potrzebach edukacyjnych?
Odpowiedź na pytanie nr 8
Informacje o dostosowaniu sposobu realizacji scenariusza do SPE należy umieszczać obligatoryjnie w komentarzu metodycznym. Dodatkowo, można informacje takie podawać w treści scenariusza np przy formach, metodach pracy czy proponowanych środkach dydaktycznych. Należy pamiętać także, że wskazówki dotyczące SPE powinny być spójne z ujęciem tematyki SPE w poradniku metodycznym do którego tworzone są scenariusze.
Dodatkowo w odniesieniu do kolorystyki, grafiki, układu i struktury narzędzi edukacyjnych (Layout’u tj. szablonu, wzorca, stałego układ kompozycyjnego publikacji), przekazujemy poniżej link do jednego z przykładowych narzędzi edukacyjnych (programu nauczania) według którego powinny być projektowane Państwa publikacje.
Program nauczania do języka francuskiego w szkole podstawowej dla I etapu edukacyjnego
