fot. Adobe Stock75 lat temu – 1 sierpnia 1944 r. o godzinie 17:00 – Warszawa stanęła do nierównej walki z hitlerowskim okupantem. Przez 63 dni powstańcy prowadzili heroiczną i osamotnioną walkę, której celem była niepodległość: Polska wolna od niemieckiej okupacji i dominacji sowieckiej. Powstanie Warszawskie stało się największą akcją zbrojną podziemia w okupowanej przez Niemców Europie. Planowano je na kilka dni, trwało jednak ponad dwa miesiące, przy jednoczesnym wstrzymywaniu się wojsk sowieckich od ofensywy w kierunku lewego brzegu Wisły.
Jednym z miejsc bohaterskich walk stolicy był plac Trzech Krzyży i ówczesne Gimnazjum im. Królowej Jadwigi, w miejscu którego znajduje się główna siedziba Ośrodka Rozwoju Edukacji. Pod gruzami Gimnazjum 2 września 1944 r. poległo 16 powstańców wraz z 26-letnim porucznikiem Edwardem Fircho „Leszkiem”, dowódcą Żołnierzy I Kompanii V Zgrupowania „Siekiera” Rejon II AK, Obwód Dowódcy Śródmieście Południowe.
W czasie walk w Warszawie zginęło ok. 18 tysięcy powstańców, a kolejnych 25 tysięcy zostało rannych. Poległo również ok. 3,5 tysiąca żołnierzy z Dywizji Kościuszkowskiej. Straty ludności cywilnej były ogromne: wyniosły ok. 180 tysięcy zabitych. Pozostałych przy życiu mieszkańców Warszawy – ponad pół miliona ludzi – wypędzono z miasta, które po powstaniu zostało niemal całkowicie zburzone. Specjalne oddziały niemieckie, używając dynamitu i ciężkiego sprzętu, jeszcze przez ponad trzy miesiące metodycznie niszczyły resztki ocalałej zabudowy.
O Godzinie „W” przy dźwiękach syren i klaksonów na jedną minutę znów zatrzyma się w Warszawie wszelki pośpiech. Mieszkańcy zjednoczą się w hołdzie tym, którzy złożyli swe życie w nierównej walce o wolność i honor.
Od rezygnacji w dobie klęski,
Lecz i od pychy w dzień zwycięski,
Od krzywd, lecz i od zemsty za nie
Uchroń nas, Panie!
(Jan Romocki, „Modlitwa Szarych Szeregów”)
Warszawiacy oddadzą hołd Powstańcom w wielu stołecznych miejscach pamięci, m.in. przy tablicy upamiętniającej podpisanie rozkazu rozpoczęcia powstania (ul. Filtrowa 68, dawna siedziba konspiracyjnej kwatery Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej), w parku im. gen. Gustawa Orlicza-Dreszera, przy pomniku Stefana Roweckiego „Grota” (na rogu ul. F. Chopina i Al. Ujazdowskich) czy przy pomniku Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej (ul. Wiejska). Tradycyjny „Marsz Mokotowa” przejdzie ulicą Puławską w kierunku Dworkowej.
Uroczystości rocznicowe odbędą się także na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, gdzie o godz. 16.45 Prezydent RP Andrzej Duda złoży kwiaty na grobie gen. Antoniego Chruściela „Montera”, dowódcy Okręgu Warszawskiego AK, a o Godzinie „W” – odda hołd Powstańcom pod pomnikiem Gloria Victis.
Biuro Edukacji Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie przygotowało pierwszą, w całości kolorową, wystawę zdjęć o Powstaniu Warszawskim i udostępniło ją do pobrania ze strony internetowej IPN.
W Galerii Kordegarda można przez cały sierpień bezpłatnie oglądać fabularyzowane widowisko historyczne stworzone w technologii VR „Karta z Powstania”, którego producentem jest Narodowe Centrum Kultury.
Jak co roku Muzeum Powstania Warszawskiego podejmuje liczne inicjatywy mające na celu kontynuowanie i rozpowszechnianie wartości powstańczych ─ ich program oraz spot rocznicowy „Łączą nas wartości” udostępniono na stronie Muzeum Powstania Warszawskiego. Oto niektóre z nich:
- „Warszawiacy śpiewają (nie)zakazane piosenki”: akcja muzyczna z udziałem orkiestry i Chóru Warszawiaków, pl. marszałka Józefa Piłsudskiego (1 sierpnia, godz. 20:30, wstęp wolny);
- Rozpalenie Ogniska Pamięci na Kopcu Powstania Warszawskiego (ul. Bartycka, 1 sierpnia, godz. 21:00);
- Odsłonięcie pomnika gen. Zbigniewa Ścibor-Rylskiego w parku marsz. Edwarda Rydza-Śmigłego (2 sierpnia, godz. 11:00);
- „Masa Powstańcza 2019”szlakiem Batalionu „Parasol”: Przejazd rowerowy stołecznymi ulicami upamiętniający Powstańców Warszawskich (3 sierpnia, godz. 17:00, Park Wolności, udział po rejestracji);
- „Pomagamy i chronimy – służby pomocnicze w Powstaniu Warszawskim” – spotkanie edukacyjne dla rodzin z dziećmi od 5. roku życia (4 sierpnia, godz. 11:00, Park Wolności, wstęp wolny);
- Uroczystość w hołdzie ludności cywilnej Woli przy pomniku Pamięci 50 Tysięcy Mieszkańców Woli Zamordowanych przez Niemców podczas Powstania Warszawskiego 1944 (5 sierpnia, godz. 18:00, skwer Pamięci w rozwidleniu ul. Leszno i al. Solidarności);
- Marsz Pamięci: uroczyste przejście w kierunku Cmentarza Powstańców Warszawy upamiętniające poległych mieszkańców stolicy (5 sierpnia, godz. 19:00, skwer Pamięci w rozwidleniu ul. Leszno i al. Solidarności).
W czasie 63 dni Powstania Warszawskiego powstało szereg piosenek, które towarzyszyły walczącym w trudnych chwilach, podtrzymywały na duchu i zagrzewały do walki. Zachęcamy do zapoznania się ze śpiewnikiem pieśni powstańczych.
Źródło:www.1944.pl, www.ipn.gov.pl, www.prezydent.pl
