31 lipca 1944 r. dowódca Armii Krajowej gen. Tadeusz Komorowski ps. „Bór” wydał rozkaz o wybuchu powstania. 1 sierpnia o godzinie 17.00 Warszawa stanęła do walki z hitlerowskim okupantem. Przez 63 dni powstańcy prowadzili heroiczną i osamotnioną walkę o niepodległą Polskę, wolną od niemieckiej okupacji i dominacji sowieckiej. Powstanie Warszawskie było największą akcją zbrojną podziemia w okupowanej przez Niemców Europie.
Planowane na kilka dni, trwało ponad dwa miesiące, przy jednoczesnym wstrzymywaniu się wojsk sowieckich od ofensywy w kierunku lewego brzegu Wisły. Jednym z miejsc bohaterskich walk stolicy był plac Trzech Krzyży i ówczesne Gimnazjum im. Królowej Jadwigi, w miejscu którego znajduje się obecna siedziba Ośrodka Rozwoju Edukacji. Pod gruzami Gimnazjum 2 września 1944 r. poległo 16 powstańców wraz z 26-letnim porucznikiem Edwardem Fircho ps. „Leszek”, dowódcą Żołnierzy I Kompanii V Zgrupowania „Siekiera” Rejon II AK, Obwód Dowódcy Śródmieście Poł.
W czasie walk w Warszawie zginęło około 18 tys. powstańców, a 25 tys. zostało rannych. Poległo również ok. 3,5 tys. żołnierzy z Dywizji Kościuszkowskiej. Straty ludności cywilnej były ogromne i wynosiły ok. 180 tys. zabitych. Pozostałych przy życiu mieszkańców Warszawy, ok. 500 tys., wypędzono z miasta, które po powstaniu zostało niemal całkowicie zburzone. Specjalne oddziały niemieckie, używając dynamitu i ciężkiego sprzętu, jeszcze przez ponad trzy miesiące metodycznie niszczyły resztki ocalałej zabudowy.
1 sierpnia o Godzinie „W” przy dźwiękach syren i klaksonów na jedną minutę zamiera w Warszawie wszelki pośpiech, jednocząc mieszkańców w hołdzie tym, którzy złożyli swe życie w nierównej walce
o wolność i honor.
Muzeum Powstania Warszawskiego podejmuje liczne inicjatywy mające na celu kontynuowanie i rozpowszechnianie wartości powstańczych. W tym roku jest realizowana akcja społeczna pod hasłem „Wolność łączy”, skierowana do różnych grup wiekowych. Udostępniono aplikację mobilną „Pamięć Miasta – spacer po walczącej Warszawie” − przewodnik po 370 miejscach pamięci w Warszawie. Zbiór miejsc pamięci Powstania Warszawskiego został opatrzony krótkimi tekstami ukazującymi wybrany fragment historii i losy ludzi żyjących w okupowanym mieście. Więcej informacji na stronie Muzeum Powstania Warszawskiego.
